Het zal niemand ontgaan zijn, 2019 staat in het teken van het 350ste sterfjaar van Rembrandt van Rijn. Jaeger-LeCoultre en Gassan verkleinen Rembrandt en laten een geëmailleerd miniatuur van “De Nachtwacht” stralen in een roségouden Grande Reverso.
Rembrandt van Rijn (1606-1669) is één van de grootste kunstenaars aller tijden. De Hollandsche meester overleed dit jaar precies 350 jaar geleden en dus is 2019 omgedoopt tot net Rembrandtjaar. Nu leek het de firma Gassan die de Jaeger-LeCoultre boutique in de P.C. Hooftstraat – slechts een steenworp afstand van het Rijksmuseum – beheert, een goed idee om het Rembrandtjaar extra luister bij te zetten door een schilderij van de 17e eeuwse meester in een horloge te vangen. Nu heeft Rembrandt een rijk oeuvre nagelaten, maar eigenlijk komt maar 1 schilderij echt in aanmerking; “De Nachtwacht”.
Jaeger-LeCoultre en Gassan verkleinen Rembrandt
Het Rembrandtjaar is de logische aanleiding van de samenwerking tussen Gassan, Jaeger-LeCoultre en het Rijksmuseum om deze speciale Reverso te lanceren
Om het project te realiseren werd ook de hulp van het Rijksmuseum ingeroepen, het schilderij hangt daar tenslotte en trekt jaarlijks een eindeloze stoet bewonderaars uit binnen- en vooral ook buitenland. De 3 partijen moeten snel tot de conclusie gekomen zijn dat de hele “Nachtwacht” – De compagnie van kapitein Frans Banninck Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh zijn te zien op een doek dat 363 cm hoog en 438 cm breed is – niet tot zijn recht komt in een 47 mm lange en X 28.3mm brede Reverso. Het fragment dat werd geselecteerd en nu te zien is in de zeer bijzondere en feestelijke Reverso, toont de kapitein (links) en de luitenant van de schutterij.
Gemaakt in het gekoesterde Atelier Métiers Rares
Jaeger-LeCoultre Grande Reverso Enamel Rembrandt
Het idee van Gassan was om een meesterwerk te creëren waarin de elementen vakmanschap, kunst en erfgoed tot uiting komen in een hommage aan Rembrandt van Rijn. Dat zijn waarden die aansluiten bij Jaeger-LeCoultre, het horlogehuis uit Le Sentier dat diep ligt weggestoken in een uithoek in de Zwitserse Jura. Jaeger-LeCoultre uit de Valleé de Joux beschikt over één van de weinige ateliers ter wereld over de kunst en kunde van het miniatuur schilderen en het emailleren. Het gekoesterde Atelier Métiers Rares in de manufactuur bestaat uit een groep specialisten/ambachtslieden/kunstenaars die een breed scala van personalisaties op de wijzerplaat en de achterzijde van de Reverso kunnen realiseren. Het zijn uiterst secure handwerktechnieken die al meer dan honderd jaar oud zijn en die door Jaeger-LeCoultre met zorg en aandacht springlevend worden gehouden. Overigens werkten Gassan en Jaeger-LeCoultre in 2015 al eerder samen aan een horlogekunstwerk, getuige de zeer opmerkelijke Reverso à Eclipse Van Gogh .
Een oprechte weerspiegeling
Het kleurenpalet, het horloge en het kunstwerk
De complexiteit van het reproduceren en verkleinen van een bestaand kunstwerk schuilt in het evenaren van de juiste verhoudingen van het oorspronkelijke schilderij. Een bijkomende uitdaging is het gewenste kleurresultaat. De kleur die wordt geschilderd verandert tijdens het creatieproces. Doordat het materiaal meerdere keren wordt verhit, verandert de kleurintensiteit van het schilderij keer op keer. Het is de ervaring en het talent van de emailleur die zijn kleurpalet met veel aandacht samenstelt en anticipeert op het eindresultaat, die cruciaal is. Alleen deze vakvrouw of -man slaagt erin een oprechte weerspiegeling van het oorspronkelijke kunstwerk te reproduceren.
Rembrandt om de pols
Een Rembrandt om de pols
We hadden de Grande Reverso “Rembrandt” enige tijd voor de officiële onthulling om de pols en waren verbijsterd. Verbijsterd om de totale compositie van kleur – de roségouden kast werkt als een lijst om een schilderij en de kleur ervan ondersteunt net als de bruine leren band, de miniatuurafbeelding op de wijzerplaat. De kleuren, de schakeringen en de detaillering die zo kenmerkend zijn voor de schilderijen van Rembrandt, zijn allemaal levendig aanwezig in het horloge. Van de Grande Reverso “Rembrandt” worden slechts enkele stuks vervaardigd. De productie van een miniatuurschilderij kost heel veel tijd en tijd is geld. Over de prijs gaan we het hier dus niet hebben, maar nog wel even over het gebruikte uurwerk. Slechts uren en minuten worden er aangeduid boven het schilderij – meer zou ook allen maar vervelende afleiding zijn – en daarvoor is het manufactuurkaliber 822 verantwoordelijk, een vormuurwerk dat met de hand opgewonden dient te worden.
De Reverso als beschermer van “De Nachtwacht”
De Grande Reverso als omlijsting én beschermer van een wereldberoemd meesterwerk
De Reverso verscheen in 1931 op de markt als het ideale polo-horloge. Doordat de kast omgedraaid kon worden, bleef het glas tijdens een ruige wedstrijd heel. De Reverso is voortgekomen uit een wens van een polospeler die het beu was elke keer zijn glas te laten repareren. De Reverso is dus een beschermend horloge. Die rol van beschermer past heel goed bij “De Nachtwacht” en wel hierom. In 1975 werd het schilderij beschadigd door een gestoorde man met een mes en in 1990 werd het schilderij met zuur overgoten. Het schilderij heeft ook een tijdje ondergedoken gezeten. Toen het oorlogsgevaar in 1939 te groot werd, maakte het schilderij een tocht langs verschillende schuiladressen. Het werd hiervoor uit de lijst gehaald, met was soepel gemaakt en opgerold om in een cilinder te passen. Uiteindelijk kwam “De Nachtwacht” terecht in de grotten bij Maastricht om na de bevrijding in het Rijksmuseum terug te keren. Wie “De Nachtwacht” in zijn Reverso heeft, hoeft bij dreigend gevaar slechts de kast om te draaien. Deze praktische symboliek maakt het huwelijk tussen het Zwitsers horloge en de Hollandsche Meester nóg mooier.
De stemmige kleuren van de roségouden Grande Reverso passen mooi bij de kleuren die Rembrandt gebruikte in de Nachtwacht
Voor meer informatie over het horloge, “De Nachtwacht” of een combinatie daarvan: www.gassan.com , www.jaeger-lecoultre.com , www.rijksmuseum.nl
