Militaire horloges uit de Tweede Wereldoorlog zijn een geliefd verzamelobject. Illustere horloges die vandaag de dag bekend staan als de Dirty Dozen hebben vele overeenkomsten. Dat geldt dus ook voor de Vertex, Hamilton en IWC in de HorlogeTest. Het trio stamt af van hun voorgangers die onder de wapenen waren. Maar wie van deze Dirty Three is het best voorbereid op de strijd?
Niet al te lang geleden vertelde iemand mij over het merk Vertex en het daarbij horende model M100. Direct aangenaam verrast door de eenvoud van het design, en ook door de klasse die het uitstraalt, was het een potentiële deelnemer voor de HorlogeTest. Dat idee kreeg vaste vorm toen Hamilton tijdens BaselWorld 2018 de Khaki Field Mechanical introduceerde. Opnieuw was ik onder de indruk en het idee om deze twee horloges in een test te vergelijken ontstond daar. Toen medetesters Andrea van Steijn en Bart Verweij, de technische staf bij Steltman Watches, de mogelijkheid hadden om ook de IWC Mark XVIII zijdelings bij deze test te betrekken, was het militaire trio compleet. Drie horloges die op elkaar lijken maar zijn ze eigenlijk wel te vergelijken?
Vertex en Hamilton; twee zielen, één gedachte
The Dirty Dozen
Ondanks het feit dat de Vertex in deze test pas sinds 2016 bestaat en dus een jong merk is, is het dat eigenlijk niet. Vertex is een bekende naam uit het verleden. Laten we teruggaan in de tijd. In het begin van de Tweede Wereldoorlog had het ministerie van defensie in Groot-Brittannië horloges nodig voor haar militairen. In Engeland was best een behoorlijke horloge industrie, maar het was niet zo goed als die van Zwitserland waar men al meer gespecialiseerd was in ‘massaproductie’. Daarbij lag de focus bij de Britse industrie op het maken van boordinstrumenten. Omdat het om behoorlijke aantallen ging en men zich niet aan een merk wilde binden, werd de vraag neergelegd bij diverse fabrikanten om een horloge volgens bepaalde standaards te leveren. Die standaards waren behoorlijk strikt en uiteindelijk werden twaalf fabrikanten goed bevonden. Deze zouden later de bijnaam ‘The Dirty Dozen’ krijgen. Van die twaalf merken kent u er wellicht een aantal. In alfabetische volgorde: Buren, Cyma, Eterna, Grana, IWC, Jaeger-LeCoultre, Lemania, Longines, Omega, Record, Timor en Vertex.
De achterkant van de Hamilton is ingetogen maar toch versierd
Drie deelnemers aan de HorlogeTest
Vertex was het enige Britse merk in dit rijtje, maar het beschikte dan ook over productie in Zwitserland. Vertex was een horloge handelshuis dat door Claude Lyons werd opgericht in 1916 en ten onder is gegaan tijdens de quartz-crisis in 1972. De achterkleinzoon van de originele oprichter, Don Cochrane, heeft, geïnspireerd door de verhalen van zijn grootvader, het merk nieuw leven ingeblazen. Precies honderd jaar na oprichting van het bedrijf maakte Vertex zijn comeback. In de HorlogeTest betrekken we ook een Hamilton en IWC die zeker raakvlakken hebben met de Vertex. Het zijn namelijk alle drie herinterpretaties van iconische, militaire horloges.
Vertex M100
We beginnen bij de Vertex. Als het horloge binnenkomt overtreft het alle verwachtingen. De M100 van nu ziet er precies zo uit als die van toen. De zwarte wijzerplaat, de grote Arabische cijfers, in combinatie met de gepolijste, met SuperLuminova gevulde, wijzers en het perfect ontspiegelde saffieglas zorgen voor een uitstekende afleesbaarheid. De geborstelde stalen kast is vergroot naar 40 mm, voor mij de ideale maat. Kleine subtiele verschillen geven aan dat het om de 2016 versie gaat. De rode stippen op 12 uur, de iets hogere seconden op 6 uur en natuurlijk de opgelegde Arabische cijfers. Het uurwerk in de Vertex is de ETA/Peseux 7001, een mechanisch handgewonden uurwerk dat we in heel veel hoedanigheden bij diverse horlogemerken terugvinden. Het is een 17 steens uurwerk, twee meer dan het origineel en heeft, net als toen, geen seconde- stop. Het is zelfs niet tot stoppen te forceren door heel langzaam terug te draaien. Dan maar precies of het juiste moment opwinden of genoegen nemen met het feit dat de minutenwijzer niet exact op de index staat tijdens de hele minuut.
De kastgrote van de Khaki Field Mechanical is van een kleine 34 naar een mooie 38 millimeter gegaan
Subtiel SuperLuminova
Het uurwerk heeft een gangreserve van 46 uur. De Vertex heeft een driedelige geborstelde roestvrijstalen kast en je voelt en ziet aan alles dat de afwerking op een hoog niveau staat. Dat komt ook terug in de wijzerplaat en het gebruikte saffierglas. Op de wijzerplaat is SuperLuminova toegepast in een andere vorm dan we gewend zijn. Normaal is een minimale dikte van het materiaal geprint op de wijzerplaat, maar bij de Vertex zijn de nummering en de indexen opgelegd en helemaal gemaakt van dit materiaal. Een secuur klusje want het is een heel kwetsbaar materiaal. Het effect is een uitstekende afleesbaarheid in het donker. De gepolijste pencil-wijzers, gevuld met SuperLuminova, vergroten die afleesbaarheid. De seconde aanduiding heeft, net als het model uit 1944, de 15 en 45 op de kant staan.
De verschillen met toen: het uurwerk is 17 in plaats van 15 steens, De kast is 40 in plaats van 35 millimeter, het glas is nu dubbelzijdig ontspiegeld saffierglas in plaats van acryl, er staan nu rode stippen op twaalf uur, het uurwerk van toen (kaliber 59) werd geproduceerd bij Vertex in La Chaux-de-Fonds en het ETA Peseux kaliber van nu in Biel. De afmeting van het uurwerk is ook iets kleiner dan door de Britse regering werd gevraagd 10,5 lijns in plaats van tussen de 11,75 en 13 lijns. De waterdichtheid is er ook duidelijk op vooruit gegaan van 3 atm naar 10 atm. Met de nieuwe durf ik te gaan zwemmen. Mede omdat Vertex een rubberen band in het assortiment heeft. Toen de Vertex oorspronkelijk op de markt kwam had het, net als de elf andere van de Dirty Dozen, een vaste bandaanzet maar gelukkig en erg aangenaam aan de huidige Vertex is het ‘quick change’ systeem van de banden. Het wisselen van de bijgeleverde leren en NATO-band is een fluitje van een cent. De banden zijn met zorg gekozen en van hoog afwerkingsniveau. De gespen zijn voorzien van de merknaam en de zwartleren band is aan de binnenkant afgewerkt met rood leer. Niet nodig, maar net even dat extra wat deze Vertex zo interessant maakt.
IWC Mark XVIII voegt zich bij de Vertex en de Hamilton in deze horlogetest
Hamilton Khaki Field Mechanical
Zo, Vertex af en de Hamilton om. Wie online gaat zoeken naar vintage (1967 – 1986) militaire Hamilton horloges, en zeker deze Khaki Field Mechanical, komt al heel snel een kopie van ons nieuwe test exemplaar tegen. Niet zo raar want het horloge moest voldoen aan de voorschriften zoals die werden omschreven in formulier GG-W-113 van het Amerikaanse ministerie van defensie. Maar ook nu zijn, net als bij de Vertex, enkele kleine aanpassingen gedaan om het meer van deze tijd te laten zijn. De kastgrote van de Khaki Field Mechanical is van een kleine 34 naar een mooie 38 millimeter gegaan, het uurwerk is niet meer de ETA 2750, die sinds 1967 werd toegepast, maar de ETA type 2801-2. Het handgewonden uurwerk heeft een gangreserve van 46 uur.?De Hamilton is lekker plat. Door het verzonken saffierglas is het horloge aanzienlijk platter dan de Vertex. Het glas is wel minder goed ontspiegeld. De band is, door de combinatie van leer en nylon, mooi en is erg comfortabel. De gesp is gesigneerd met Hamilton. Met een waterdichtheid van 5 atm zou ik er niet mee gaan zwemmen.
IWC Mark XVIII
We nemen de Vertex en de Hamilton mee naar mede-testers en horlogemakers?Andrea van Steijn en Bart Verweij en daar komt regelmatig de IWC Mark XVIII ter sprake. Het model vertoont namelijk sterke gelijkenissen met de Vertex dus we pakken er deze ook maar even bij.De eerste van de Mark serie was de Mark XI uit 1948 en de huidige Mark XVIII heeft minder raakvlakken met zijn voorganger dan de Vertex en Hamilton dat hebben. Dit komt hoofdzakelijk door het gebruikte uurwerk, een automatisch uurwerk van Sellita dat een datumaanduiding heeft. Het uurwerk heeft een gangreserve van 42 uur. Ook bij de IWC is de kast gegroeid van een kleine 36 naar een knappe 40 millimeter. Op de Witschi dan maar en meten in alle standen. De Hamilton heeft een tikgetal van 28.800 (4Hz) en loopt gemiddeld 8 seconden per dag achter. Het heeft een secondestop. De Vertex heeft een tikgetal van 21.600 (3Hz) en loopt gemiddeld 12 seconden per dag voor. Het heeft geen secondestop. De IWC heeft een tikgetal van 28.800 (4Hz) en loopt gemiddeld 2 seconden per dag voor. Het heeft een secondestop.
Onderwater en onderweg
De waterdichtheidstest valt voor alle drie goed uit. De Hamilton kan 5 bar aan, de Vertex 10 en de IWC6bar. Onderweg, om de pols, valt de Hamilton op door de goed geslaagde vintage piloten uitstraling. De afmeting en mooie NATO- band dragen daar zeker aan bij. De Vertex is een onbekende speler en dat merk je. Mensen vinden het leuk om het verhaal erachter te horen en dan merk je dat de bewondering groeit. De Vertex kost iets meer dan de helft van de IWC, maar kan zeker met de Mark XVIII concurreren. De Hamilton is heel veel horloge voor relatief weinig geld. Een fijn draaghorloge met een rijke historie. Een uitstekende keuze van de Swatch Group/Hamilton om het horloge in deze vorm aan te bieden. De IWC hebben we niet gedragen maar het staat vast dat het merk een grote groep liefhebbers aanspreekt. De Mark XVIII is hierop geen uitzondering.
De puur militaire uitstraling van de Khaki Field Mechanical
Wie van de drie
Conclusie en antwoord op de vraag ‘Zijn deze drie horloges te vergelijken?’ is: Ja, gedeeltelijk. Het herinterpreteren van een iconisch horloge is bij de Hamilton en de Vertex het beste gelukt. De uitstraling is bij deze drie dezelfde. Militair/piloot/een no-nonsens horloge. Wil je het gemak van een automatisch uurwerk, een datum en heb je meer te besteden, dan kan je voor de IWC kiezen (€ 4.790,-). Heb je minder te besteden maar ga je toch voor een klassiek militair piloten horloge met een secuur lopend mechanisch uurwerk en een fijne band, dan is de Hamilton een uitstekende keuze (€ 420,-). Qua bedrag zit de Vertex ertussenin (€ 2.750,-). Het verhaal erachter is historisch en de herinterpretatie is uitstekend gelukt. De afwerking ligt op een erg hoog niveau en kan zeker op tegen veel hoger geprijsde horloges. Er is echter één probleem bij de Vertex en dat is de verkrijgbaarheid. De hier geteste M100 is gemaakt in een oplage van 600 stuks en was oorspronkelijk alleen beschikbaar voor degenen die een origineel exemplaar hebben. Volgens goed ingelichte bronnen zijn er toch nog enkele exemplaren beschikbaar en zit er nog meer in de pijplijn. Indien u interesse heeft kunnen wij u met Vertex in contact brengen.
Voor meer informatie: www.vertex-watches.com , www.hamiltonwatch.com , www.iwc.com
