Sommigen houden van tourbillons, anderen raken niet uitgepraat over de klank van een minute repeater en weer anderen adoreren de chronograaf. Maar hoe fraai die complicaties ook zijn, een horloge dat tot in de ‘eeuwigheid’ de juiste tijd én datum aangeeft, is toch echt één van de meest fascinerende uurwerktechnieken denkbaar. In ‘Eeuwig verveelt nooit Deel 2’ kijken we naar ultra-exclusieve en (on)bereikbare modellen van o.a. Audemars Piguet en Jaeger-LeCoultre, plus wat rare kalendervariaties.
Eeuwigdurende kalenderhorloges die op 28 februari 2100 geen krimp geven zijn een zeldzaamheid, maar de hoeveelheid ‘standaard’ eeuwigdurende kalenders in de collecties van de verschillende traditionele en minder traditionele horlogehuizen is overweldigend. Patek Philippe heeft sinds hun eersteling uit 1925 een reputatie hoog te houden wat betreft eeuwigdurende kalenders en doet dat met verve. Opvallend is dat in de vroege historie van het gecompliceerde kalenderhorloge slechts weinig manufacturen zich erg actief bezighouden met het bouwen van dergelijke complicaties.
Rechthoekige eeuwigheid
Een zeer aparte verschijning in de periode tot aan WO II is de rechthoekige eeuwigdurende kalender die Jaeger-LeCoultre in 1937 presenteert. Het bijzondere horloge viert de fusie van Edmond Jaeger en de Jaeger manufactuur. Opvallend is dat de naam Jaeger-LeCoultre ontbreekt op de wijzerplaat en alleen te zien is op het gecompliceerde vormuurwerk. Tot aan de Quartz Crisis worden kalenderhorloges slechts mondjesmaat geproduceerd omdat er vanwege de hoge prijs weinig vraag naar is.
De opmerkelijke rechthoekige eeuwigdurende kalender van Jaeger-LeCoultre uit 1937
Bereikbare complicatie
De IWC Da Vinci Perpetual Calendar Chronograph (Ref. 3750) uit 1985 markeert het breekpunt tussen functionele complicaties en emotionele. En waar praktisch nut mensen niet motiveert diep in de buidel te tasten, doen emotionele gronden dat juist wel. De schoonheid van het gecompliceerde uurwerk staat sinds 1985 voorop en dat heeft ertoe geleid dat eeuwigdurende kalenders tot de basiscollectie van de traditionele horlogehuizen is gaan behoren. Opvallend is ook dat de complicatie steeds bereikbaarder is geworden.
Betaalbare eeuwigheid in de vorm van de Frederique Constant Perpetual Calendar Manufacture
Onbereikbare complicatie
Waar een complicatie vaak wordt geplaatst in een edelmetalen kast zijn de laatste jaren vele fabrikanten overgegaan tot het gebruiken van staal als omkadering van de kalenderfuncties. De democratisering van de haute horlogerie heeft onder andere geleid tot een eeuwigdurend kalenderhorloge van Jaeger-LeCoultre, de Master Ultra Thin Perpetual, van net geen 20.000 euro en zelfs nog bereikbaardere varianten van Montblanc en Frederique Constant die prijzen van rond de 10.000 euro hebben.
De stalen Jaeger-LeCoultre Master Ultra Thin Perpetual is extra gecompliceerd door het zeer platte uurwerk, maar toch ook onverwacht bereikbaar
De Audemars Piguet Royal Oak RD#2 Perpetual Calendar Ultra-Thin is aan de andere kant van het spectrum te vinden. In het 41 mm platina horloge is het nieuwe 5133-uurwerk geplaatst met een hoogte van slechts 2,89 mm. Het horloge zelf heeft een hoogte van 6,3 mm en is daarmee de dunste Perpetual Calendar in polshorloge-vorm. Helaas is het een R&D-model en niet te koop. Dat is dus het compleet tegenovergestelde van bereikbaar.
De slechts 6,3 mm hoge Audemars Piguet Royal Oak RD#2 Perpetual Calendar Ultra-Thin
Gregoriaans of Chinees?
De democratisering van haute horlogerie – ook tourbillons vallen hieraan ten deel want nog nooit eerder werden er in Zwitserland zoveel ‘wervelwinden’ gebouwd en ook de prijs van 15.000 euro voor een ‘Swiss Made’ tourbillon is historisch laag – is een wereldwijd fenomeen. Mechanische horlogerie heeft wereldwijd zielen gewonnen en ook op grote schaal in China. Reden voor Blancpain in 2012 een horloge te presenteren met een traditionele Chinese kalender. Naast de weergave van uren, minuten en de Gregoriaanse kalender toont de wijzerplaat de belangrijkste tekens van de Chinese kalender: een dubbele uren indicatie, datum en maand met de indicatie van ingevoegde maanden, de tekens van de dierenriem alsook de vijf elementen van de Hemelse Stammen.
Blancpain bedient de Chinese klant met de Villeret Traditional Chinese Calendar
Vervallen schrikkeldagen
De volgende uitdaging voor meesterhorlogemakers zou een kalenderuurwerk kunnen zijn dat rekening houdt met de berekeningen van de Belgische sterrenkundige Jean Meeus. Hij voorziet dat door de onregelmatige vertraging van de aardrotatie, zes schrikkeldagen moeten komen te vervallen tussen 7999 en 10.000.
Kalendervarianten
De kalender zoals wij die kennen, en dat geldt voor 97 procent van de wereldbevolking, is de Gregoriaanse kalender. De Gregoriaanse kalender die gebruik maakt van de christelijke jaartelling, is opgesteld door Aloysius Lilius, een natuurkundige uit Napels en werd aangenomen, in overeenstemming met instructies van de Concilie van Trente (1545 – 1563), door Paus Gregorius XII om de fouten in de oudere Juliaanse kalender te corrigeren. De Juliaanse kalender die vernoemd is naar Julius Ceasar en in 45 v.Chr. werd ingevoerd, is gebaseerd is op de Romeinse versie van de Egyptische kalender, een kalender die drie seizoenen van vier maanden van dertig dagen telde. Aan het einde van de 360 dagen in deze kalender voegden de oude Egyptenaren nog vijf dagen toe zodat het kalenderjaar in totaal 365 dagen bedroeg.
De Montblanc Heritage Spirit Perpetual Calendar is niet alleen verkrijgbaar in roségoud maar ook in bereikbaarder staal
Expliciet verboden
Waar de Gregoriaanse kalender is gebaseerd op de zonnedag, zijn de Chinese en Hebreeuwse kalenders gecombineerde zon- en maankalenders. De Islamitische kalender is een maan gebonden kalender bestaande uit een jaar van twaalf maanden van 29 of 30 dagen. Dat leidt tot een jaar van 354 dagen en dat zorgt er weer voor dat deze kalender elk jaar 10 tot 12 dagen uit de pas loopt met het zonnejaar. Het invoeren van corrigerende schrikkeljaren of maanden wordt echter expliciet in de Koran verboden.
