Soms mag je een horloge testen dat alleen maar aantrekkelijke eigenschappen heeft. Een opvallende techniek, een aansprekend design, alom enthousiaste reacties en twee Nederlandse horlogemakers waar je een biertje mee kunt drinken. De horlogemakers zijn de Horological Brothers Bart en Tim Grönefeld. Dit is de HorlogeTest Grönefeld 1941 Remontoire.
Tekst Bernard Werk – Foto’s Gerard Nijenbrinks
We zijn gewend om de grens over te gaan als we mooie horloges willen zien, maar het kan ook in eigen land. In Oldenzaal bijvoorbeeld. Altijd een feest om naar toe te gaan, vooral als we met op de achtergrond het klokgelui van de St. Plechelmus het atelier van Bart en Tim Grönefeld bezoeken. Hier mogen we de 1941 Remontoire voor deze horlogetest in ontvangst nemen. En waar we de meeste horloges via een juwelier, vertegenwoordiger of per pakketbezorger ontvangen, zijn het hier de horlogemakers zelf die het doen. Met de mannen die het horloge ontwierpen én zelf maakten, zitten we aan tafel voor tekst en uitleg; dat geluk hebben we nooit als het om Zwitserse merken gaat.
De 1941 Remontoire is een horloge dat mij sinds de introductie in 2016 heeft geboeid en zeker op het verlanglijstje stond als kandidaat voor de horlogetest. Een enorme voorraad hebben de Grönefelds in Oldenzaal natuurlijk niet liggen. Het is er slechts één en zo wordt de 1941 Remontoire bespoke dial de hoofdrolspeler in onze HorlogeTest. Het horloge staat op tijd en is volledig opgewonden als ik het krijg van Bart en Tim. Ze geven er een kleine uitleg bij en na het uitwisselen van de laatste roddels in de horlogewereld ga ik weer onderweg naar het westen.
De Grönefeld 1941 Remontoir met geguillocheerde Voutilainen wijzerplaat
Governor
Wie een horloge voor het eerst ziet, zal iets kunnen aangeven dat als eerste opvalt. In dit geval weet ik het echter niet, het zijn meerdere zaken. Natuurlijk is er de ‘governor’ die op de negen uur zijn rondjes draait. Elke 8 seconden stipt. En de werkelijk schitterende kast met de mooie afmeting van 39,5 millimeter. Of de mooie kleur witgoud die het horloge optisch veel ‘warmer’ maakt dan een stalen of platina versie. Maar we zien ook de indrukwekkende wijzerplaat binnen de kast van niet-gerodineerd witgoud. En toen draaide ik het horloge om…
Maar laten we bij het begin beginnen en omdat het moeilijk is een punt te benoemen dat als eerste opvalt, gaan we van start met het onderdeel dat dit horloge onderscheidend maakt: de governor. Op de negen uur positie is het de governor, een wieltje dat hier elke 8 seconden verspringt. Om te begrijpen waarom hij dit doet, duiken we wat dieper in het uurwerk en wel naar de hoofdveer die vanaf het moment dat het uurwerk (met de hand, in 30 slagen) is opgewonden zo’n 35 uren zijn energie afgeeft aan het gaande werk. Net voordat de energie het echappement bereikt, is er door de broers nog een heel ingenieus systeem geplaatst, het constant force mechanisme. Bij een normaal mechanisch uurwerk neemt de kracht af naarmate de veer zich ontspant, maar in de Remontoire is net voordat de energie bij het echappement komt er nog een kleine veer geplaatst die een keer in de acht seconden wordt opgewonden. De energie die van daaruit bij het echappement komt heeft altijd dezelfde kracht. Dus de precisie van het uurwerk is groter én door de governor op 9 uur wordt dit nog elke acht seconden nog duidelijk ook.
Is het uurwerk fraaier dan de geguillocheerde wijzerplaat…
Vakmanschap
Waar de governor technisch aansprekend is, hebben de broers Grönefeld ook veel aandacht besteed aan de esthetiek van de 1941 Remontoire. De indrukwekkende guilloche wijzerplaat heeft geëmailleerde gouden subdials. Mooi detail zijn de indexen waarvan er één niet op de wijzerplaat ligt, maar is verbonden met de onderliggende kloof. Het is de index die, op negen uur, deels over de governor hangt. De indrukwekkend witgouden (niet rodineerde) kast is van alle kanten een schoonheid met onderscheidende details.
Maar zoals al aangegeven, het meest indrukwekkende moest nog komen want toen kwam ik bij de achterkant en keek door de glasbodem… schitterend! Ook hier zie je het vakmanschap terug. Alle kloven kaliber G-05 zijn tot in de puntjes afgewerkt en de mannen hebben zeker niet de weg van de minste weerstand gekozen. Daar waar de meeste uurwerkfabrikanten kiezen voor zachtere, en dus makkelijker bewerkbare metalen voor de kloven zijn deze bij deze 1941 Remontoire gemaakt uit staal. Tot in de puntjes afgewerkt staal. Een keuze waar de broers af en toe best wel spijt van hebben omdat het veel meer werk met zich mee brengt. Aan de andere kant is het in de loop van de tijd wel hun visitekaartje geworden.
Maar wat is dat voor een speciale schroef midden in het uurwerk? Het heeft een kruiskop en is mat dus het springt eruit. Ook voor mij is deze schroef onbekend. Bart Grönefeld legt uit: “Die schroef is de droom van de horlogemaker, want via deze schroef is de voorspanning van de spiraalveer in het echappement heel makkelijk in te stellen.” Het afregelen is daardoor zeer eenvoudig
What’s in a name?
Nog even over de naamgever 1941 Remontoire: Daar waar de governor zijn rondjes draait op de wijzerplaat is die beweging ook terug te vinden als ik in het uurwerk kijk door de saffierglazen kastbodem. Bart Grönefeld geeft graag een toelichting en legt daarmee uit hoe het horloge aan zijn naam komt. “Remontoire betekent in het Frans opwinden. Dit horloge windt zich elke acht seconden op. De grote veer, in de veerton draait de drager zelf op en deze geeft zijn energie aan een klein veertje (spiraalveer onder de wijzerplaat) en het kleine veertje geeft zijn kracht aan het echappement. De governor zorgt ervoor dat het raderwerk minder snel accelereert en ook minder snel afremt. Wij hebben ervoor gekozen om dit zichtbaar te maken op de wijzerplaat zodat je toch kunt zien dat het iets bijzonders is. En dat elke acht seconden. Het is dus een remontoire systeem en het resultaat is constante kracht.”
Het jaartal 1941 komt ook niet uit de lucht vallen. Het is het geboortejaar van Sjef Grönefeld, de vader van Bart en Tim en ook horlogemaker. Hij is ook degene die zorgde voor de inspiratiebron voor dit horloge. Zowel hij als zijn vader Johan verzorgen het onderhoud aan de kerkklok van de St. Plechelmus in Oldenzaal. Al lang voordat ze zelf het vak hadden geleerd, keken Bart en Tim toe hoe hun vader aan de kerkklok werkte. De klok heeft een 30 seconden remontoire mechanisme dat ervoor zorgt dat de aandrijfkracht van een constante sterkte blijft. Hierbij verspringt de minutenwijzer bovendien elke dertig seconden, om te voorkomen dat de wijzers bij koud weer zouden vastvriezen.
Onder de indruk
Overal waar ik met de Grönefeld kom zijn de oh’s en de ah’s niet van de lucht. Dat zijn de liefhebbers en de kenners die op afstand weten wat ik om de pols heb. “Mag ik hem even vasthouden en bekijken?” is een veelgehoorde vraag. Logisch, een 1941 Remontoire kom je niet elke dag tegen. Maar ook mensen die nog nooit van Grönefeld hebben gehoord zijn onder de indruk. Niet in de laatste plaats ook van de prijs.
Fraai afgeronde kastvorm van de Grönefeld 1941 Remontoir
Ook horlogemakers Bart Verweij en Andrea van Steijn, onze medetesters bij Steltman Watches zijn duidelijk onder de indruk. “Dit is het mooiste horloge dat tot nu toe in de HorlogeTest is verschenen”, zegt Bart. “Een plaatje om naar te kijken en te blijven kijken.”
Dat de kast erg mooi is en tot in de finesse afgewerkt, daar zijn we over eens. De maat is bovendien uitstekend voor elke pols. Maar hoe doet de 1941 Remontoire het als de horlogemakers kritisch naar de werking ervan kijken? Het is misschien vergeefse moeite. De Horological Brothers hebben ons natuurlijk geen horloge mee gegeven dat niet perfect is, maar we testen het toch. De gang is heel goed, het uurwerk heeft een kleine min van gemiddeld -1,7 seconde. Ook de waterdichtheid is uitstekend. Drie bar is verzekerd, maar de testapparatuur geeft zelfs vijf bar aan. Zelfs over de waarde van het horloge zijn we het eens. De prijs is hoog, maar het is een ambachtelijk kunstwerk voor om de pols. De kwalitatief hoogstaande, alligator band past uitstekend bij het horloge. De band heeft een tooltje bij de bandaanzet waardoor deze heel makkelijk te wisselen is. Ondanks dat ik persoonlijk voor een andere kleur zou zijn gegaan – smaken verschillen nu eenmaal – is dit puur handwerk en vakmanschap.
Conclusie
De 1941 Remontoire is zonder meer een bijzonder horloge. Volgens Bart Grönefeld is het zelfs de gecompliceerdste handopwinder met slechts uren, minuten en seconden. Met de letterlijke betekenis van het woord gecompliceerd dan, met een ingewikkelde en aansprekende toevoeging. De beweging van de governor biedt ook elke acht seconden een klein pleziertje. Telkens als ik op het horloge keek, wachtte ik maximaal acht seconden totdat het wieltje zou verspringen. Elke keer weer. Noem het dwangmatig of noem het hypnotiserend. Het blijft boeien.
Yep, alles is Grönefeld
Het horloge uit Oldenzaal (geen Swiss Made of Oldenzaal made, maar hand made) is een van de mooiste horloges die ik voor deze HorlogeTest heb mogen dragen. Een horloge ook waar iedereen die ik tegenkwam van onder de indruk was. Als ik het geld zou, hebben dan zou ik deze Grönefeld zeker kopen. Helaas moest de 1941 Remontoire weer terug naar Oldenzaal, maar we zullen hem niet snel vergeten.
Plussen en minnen
+ de 1941 kast
+ het schitterende uurwerk
+ de uitstekende gang
+ de ambachtelijke wijzerplaat
+ de constante force en de weergave ervan
+ Groot draagplezier
Fact sheet Grönefeld 1941 Remontoire Bespoke Series
Merk / model / referentie: Grönefeld 1941 Remontoire G-05
Afmetingen: Een kastdiameter van 39,5mm, kastdikte 10,5mm
Materiaal (kast, band, sluiting): Witgouden kast met alligator band
Kroon- en poussoir constructie: Kroon op 3:00 positie
Drukvast / waterdicht: Tot 3 ATM (30 meter) – getest tot 5 ATM
Glassoort, bodemmateriaal: Licht gebold aan beide zijden ontspiegeld saffierglas en een saffierglazen achterdeksel
Wijzerplaat (kleur, soort, type index/ cijfers): guilloche wijzerplaat met gouden subdials en opgelegde indexen
Uurwerk (hand, automaat, quartz): Handgewonden constant force
Kaliber / frequentie / jewels / looptijd: Calibre G-05, 36 steens, 35 uur gangreserve.
Functies: Uren, minuten, seconden, constant force governor
Prijs testexemplaar: € 76.650,- (vanafprijs 1941 Remontoire in staal € 54.440,-)
Variaties: Staal – en rosé gouden uitvoering
