Kleinzoon Fabien maakte zelf vanaf zijn 12e deel uit van opa?s duikcrew en herinnert zich de horloges als onmisbaar instrument. Niets meer, niets minder. Hoewel het geen gespreksonderwerp was, had zijn grootvader persoonlijk affiniteit met Omega, maar dat was verder onbelangrijk. Fabien: “Waarschijnlijk vond hij het onderzoek ten behoeve van innovatie interessant”. Tegenwoordig is de naam Cousteau via de laatste echtgenote van Good Old Jacques verbonden aan IWC. “Zelf zou ik ook graag in zee gaan met Omega, misschien ook wel vanuit een stukje nostalgie”.
Jacques-Yves Cousteau (1910-1997), de krasse baas met rode muts, was marineofficier, ontdekkingsreiziger, oceanograaf en bioloog. Hij werd in 1957 benoemd tot directeur van het oceanografisch museum in Monaco, maar werd beroemd met zijn natuurdocumentaires en -films. Cousteau won een Oscar met zijn The Silent World (1953), en maakte tussen 1966 en 1994 talloze natuurreeksen. Daartoe voer hij op het al even legendarische schip ?Calypso? de wereld rond. Daarnaast schreef hij boeken en was hij tot zijn dood voorvechter van het natuurbehoud. Zijn typische voice-over in Engels met Frans accent is wereldberoemd, maar Cousteau heeft vooral belangrijk bijgedragen aan onderzoek en innovatie op het gebied van duikapparatuur.
Aqua-Lung
Samen met ingenieur Emile Gagnan, lange tijd crewlid van de Calypso, heeft Cousteau het duiken drastische veranderd. Zij maakten het als eersten mogelijk om onderwater te ademen uit een flacon gevuld met samengeperste lucht, de Aqua-Lung. Dit heeft het duiken en de toepassingsmogelijkheden van het duiken enorm uitgebreid. Cousteau?s The Silent World heeft vanaf 1953 bijgedragen aan de publieke belangstelling voor duiken.
Les Montres de Plongée
Wie de serie natuurdocumentaires van Jacques goed bekijkt, ziet nogal wat horloges voorbijkomen. Om deze te determineren is echter nog lastig, en ook kleinzoon Fabien weet er weinig van. “Er werd gebruik gemaakt van het allerbeste, maar ik weet niet of de crew gesponsord werd. In de jaren 1970 was Jacques betrokken bij verschillende Omega projecten. Hijzelf ? en misschien een aantal anderen ? droegen Omega horloges om zo hun bevindingen in het algemeen te documenteren. ?Dat was weer bruikbaar voor de productontwikkeling van Omega en er is ook een advertentie van?.
Omega
Er zijn verschillenden actiebeelden van Cousteau en consorten met een Omega. Vooral de Seamaster 1000 uit de jaren 1970 komt veelvuldig voor, met meshband (een zeer stevige band van dun gevlochten staal die tegenwoordig weer aan populariteit wint). Ook de PloProf is zichtbaar in de films, en op foto?s zien we Jacques met Omega?s Marine Chronometer (1974) met Megaquartz. Ook zoon Philippe is te zien met dit horloge. Het boek Omega SAGA beschrijft in ieder geval dat de Seamaster 600m/200ft gebruikt is door commandant Cousteau: ?elle est notamment utilisée par le commandant Cousteau, au course d?un série d?expériences destinées à mettre l?épreuve les capacitées physique et psychologiques de l?hommes à travailler à des profonduers de l?ordre de 500 m.?
Seamaster 600 ?PloProf?
Dit citaat betreft één van de bekendste duikhorloges uit de geschiedenis, geïntroduceerd in 1971: de ?PloProf? (afkorting voor plongeurs professionels). De officiële benaming luidt Omega Seamaster 600. Het is waarschijnlijk een van de meest robuuste horloges uit de geschiedenis van het duikhorloge, en werd lang tijd ook gezien als onmogelijk en lelijk. Vandaag de dag is een originele versie van dit horloge in goede staat op de vintage markt een klein fortuin waard. Op Ebay staan ze regelmatig voor prijzen boven de 10.000 dollar. Op andere websites ligt prijs rond 7.000 euro, afhankelijk van de versie en staat, maar er zijn ook zeer goede imitaties in omloop. Juist doordat PloProf zo?n opmerkelijk ding is, heeft het extra verzamelwaarde en kwam er in 2009 een heruitgave (lees: de terugkeer van een duiklegende: OMEGA Seamaster Ploprof 1200M).
Seamaster 1000
Ook opmerkelijk zijn veel Omega-duikhorloges uit de periode 1960-1970. De beperkte oplagen waarin deze horloges zijn gefabriceerd telt daarbij mee. Cousteau droeg de PloProf ook, waarschijnlijk in de laatste fase van de ontwikkeling van het Heliumventiel, een oplossing tegen overdruk in de horlogekast. Op de PloProf was deze nog niet aanwezig, de hardrode knop aan de zijkant van het horloge, één van de kenmerkende aspecten van deze Omega, was bedoeld om de duikring op een bepaalde positie vast te kunnen zetten. Dit systeem zorgt ervoor dat de drager de duikring niet per ongeluk kan verdraaien.
Op foto?s van Cousteau en zijn mannen zijn ook andere Omega?s te zien, waaronder een Seamaster 1000 (waarschijnlijk) met Omega?s meshband. Bij deze band werd een verlengstuk geleverd, om de band ook om een dik duikpak te kunnen dragen. Deze ?1000? is eveneens een gewild verzamelobject en misschien nog wel schaarser dan de PloProf. Het horloge had de forse eivormige horlogekast van geborsteld staal, een kenmerk van Omega in die tijd. Zowel de PloProf als de 1000 hadden de kroon aan de linkerkant van de kast; van de 1000 was ook een versie met de kroon rechts. Het verplaatsen van de kroon was bedoeld om de polsbeweging van de hand zo vrij mogelijk te houden.
The Silent World is in negen delen volledig op YouTube te zien. Ook heeft ?the Cousteau Society? daar een “Silent World Revisited? film uitgegeven. De film duurt bijna 50 minuten.
Tekst © voor Horloge.info: Paul Dezentjé.
Foto?s: Omega WATCHES, by John Goldberger (Damiani 2005), Jean-Michel Lesmala. Met dank aan Cousteau.org.
