Autoriteit
Jaeger-LeCoultre heeft in 175 jaar meer dan 1000 verschillende kalibers ontwikkeld en gefabriceerd en meer dan 300 patenten gedeponeerd. ?La Grande Maison? heeft wereldprimeurs op haar naam staan, was enige tijd hofleverancier voor Patek Philippe en ontwikkelde meesterwerkjes en legendarische horloges, zoals de ?Reverso?, de ?Duoplan?, de ?Memovox?, de ?Polaris? en de ?Gyrotourbillon I?. Ook de fantastische ?Atmos? pendule met eeuwigdurend uurwerk, mag hier genoemd worden. Tegenwoordig werken meer dan 1000 vakmensen in de Manufacture. Bij elkaar is dat een ongekende schat aan kennis en kunde waardoor Jaeger-LeCoultre één van de meest inventieve merken op uurwerkgebied is. Een autoriteit pur sang. Het plaatsje Le Sentier, in de Vallée de Joux is de bakermat van Jaeger-LeCoultre.
Antoine, genie en oprichter
Antoine LeCoultre (1803-1881) is de oprichter van de Manufacture. Hij is tiende generatie nakomeling van de eerste LeCoultre in de Vallée de Joux, een vindingrijk kind met veel verbeeldingskracht. In de kleine familiesmederij leert hij de grondbeginselen van de metaalbewerking. Met pa bedenkt hij nieuwe legeringen, perfectioneert hij het speelwerk van muziekdoosjes en legt hij de grondslag van de scheermesindustrie. Zijn drang naar vooruitgang brengt hem al snel tot de meest verfijnde tak van de werktuigkunde: de uurwerkindustrie.
Rondsels, Millionometer en ?remontoir a bascule?
In 1833 vindt hij een machine uit om rondsels (kleine tandwieltjes) voor horloges te maken. Daarmee start Antoine een bedrijfje dat later de Manufacture Jaeger-LeCoultre zal zijn. Antoine werkt aan zijn ?basisplan? voor een uurwerk en ontwikkelt ingenieuze machines waarmee hij vooruitgang boekt op het terrein van de precisietechniek. In 1844 ontwerpt hij de ?Millionometer?, het eerste meetinstrument ter wereld waarmee tot op de micron nauwkeurig kan worden gemeten. In 1847 is zijn ?remontoir à bascule? het eerste betrouwbare opwindmechanisme waarmee horloges met een knop aan de kast kunnen worden opgewonden en gelijkgesteld; gebruik van een sleutel is dan niet meer nodig.
Van kleine werkplaats tot ?Grande Maison?
In 1866 wordt de kleine werkplaats uitgebreid: de eerste Manufacture in de Vallée de Joux. In een tijd waarin de kennis van uurwerkmakers slechts versnipperd is te vinden bij honderden kleine kernen van thuiswerkers, verrichten Antoine LeCoultre en zoon Elie (1842-1917) pionierswerk. Ze brengen de thuiswerkers, mannen en vrouwen, onder hetzelfde dak bijeen; daar kunnen zij voor het eerst hun fabricagegeheimen met elkaar delen en hun wederzijdse kennis verrijken, kortom: hun talenten bundelen. Zij ontwikkelen de eerste gedeeltelijk machinale fabricageprocessen van gecompliceerde uurwerken.
?La Grande Maison?
In 1888 heeft de Manufacture LeCoultre al bijna 500 medewerkers en krijgt het bedrijf in de Vallée de Joux de bijnaam ?La Grande Maison?. De creativiteit is ongekend. Tussen 1860 en 1900 ontwerpt de Manufacture ruim 350 verschillende kalibers! De helft bevat complicaties: 99 verschillende repetitie-uurwerken waarvan 66 met minutenrepetitie en 128 chronografen. 33 kalibers bieden zowel een chronograaf als een repetitie-uurwerk in hetzelfde horloge. Vanaf 1890 fabriceert de Manufacture de eerste ?Grandes Complications?, horloges met de drie belangrijkste complicaties: eeuwigdurende kalender, chronograaf en minuten repetitie.
LeCoultre ontmoet Jaeger
In 1903 gaat onder Zwitserse horlogemakers het gerucht dat Edmond Jaeger (1858-1922), horlogemaker voor de Franse Marine en gevestigd te Parijs, de Zwitsers uitdaagt de door hem uitgevonden ultraplatte kalibers te fabriceren. Het is Jacques-David LeCoultre (1875 ? 1948), kleinzoon van de oprichter Antoine, die deze uitdaging aanneemt. De samenwerking resulteert in één van de meest opmerkelijke collecties ultraplatte horloges, waaronder het platste horloge ter wereld, met LeCoultre Calibre 145 (1,38 mm hoog). Jaeger en LeCoultre raken bevriend, bedenken baanbrekende vernieuwingen en uiteindelijk wordt het nieuwe Jaeger-LeCoultre geboren.
Polshorloges
Veel horlogemakers deinsden terug voor de eisen die de fabricage van een polshorloge aan hen zou stellen: maximale miniaturisatie, schokbestendigheid, waterdichtheid… allemaal uitdagingen die LeCoultre en Jaeger aangingen om ook dit nieuwe type uurwerken van hun predikaat te kunnen voorzien. De beste horlogemakers werden ingezet om uitzonderlijk kleine mechanische kalibers te ontwerpen.
De eerste iconen
In de jaren 1920-1930 worden de eerste, sterk door de Art Deco beïnvloedde en sindsdien legendarisch geworden Jaeger-LeCoultre-ontwerpen gepresenteerd. In enkele jaren komt het bedrijf met ?Duoplan? (1925) waarvan de huidige ?Joailleries 101? horloges zijn afgeleid; de ?Atmos? pendule met eeuwigdurend uurwerk (1928) en het ?Reverso? horloge (1931). Met deze polshorloges schreef het huis horlogegeschiedenis.
Duoplan (1925): extreme miniaturisatie
De naam Duoplan verwijst naar de opbouw van het uurwerk. In die tijd waren zeer kleine horloges in de mode. De vereiste extreme miniaturisatie ging vaak ten koste van de betrouwbaarheid. Duoplan lost dit eenvoudig en geniaal op: het uurwerk bestaat uit twee lagen boven elkaar. Optimale precisie, ondanks de ruimtebeperking. In 1929 vestigt het kleinste kaliber van de Duoplan-serie een record als kleinste mechanische uurwerk ter wereld. Met haar afmetingen van 14 mm x 4,8 mm x 3,4 mm is dit nog steeds het kleinste mechanische uurwerk ooit gemaakt. Het wordt ononderbroken sinds 1929 gefabriceerd. Het bestond uit 74 onderdelen (tegenwoordig 98), weegt nauwelijks een gram en wordt geheel met de hand geassembleerd en afgewerkt.
Atmos (1928)
Het eerste prototype van de Atmos pendule van Jean-Léon Reutter, een Zwitserse uitvinder roept reacties op. Atmos wordt aangedreven door minimale temperatuurverschillen. Een schommeling van één graad is al genoeg om het uurwerk twee dagen te laten functioneren. De klok gebruikt 60 miljoen keer minder energie dan een gloeilamp van 15 watt. Overal ter wereld maken media melding van de uitvinding die de ?perpetuum mobile?, de eeuwigdurende beweging, heel dicht nadert. De ?Atmos? pendule is een cultobject geworden dat in 2008 zijn tachtigste verjaardag viert.
Reverso (1931)
Een belangrijk jaar in de geschiedenis van Jaeger-LeCoultre is 1931: het geboortejaar van de Reverso.
Het idee achter deze klassieker ontstaat wanneer een distributeur van Jaeger-LeCoultre horloges in India een aantal oude vrienden ontmoet. Deze Britse militairen en pololiefhebbers dagen hem uit een 
horloge te maken dat bestand is tegen de risico?s van deze sport. Terug in Zwitserland vertelt de distributeur Jacques-David LeCoultre over de uitdaging. Deze komt met de Reverso (Latijn voor en “ik keer me om”). De horlogekast is voorzien van een kantelmechanisme en kan met een simpele beweging worden omgeklapt om het glas te beschermen. Dit concept biedt talloze mogelijkheden, van gravures in het deksel tot additionele functies. Reverso is nog altijd een succesnummer, en door de jaren heen uitgegroeid tot een klassieker.
Naoorlogse bloeiperiode
Na de rampzalige Tweede Wereldoorlog maakt de westerse wereld gedurende drie decennia een ongekende bloeiperiode door. Jaeger-LeCoultre draagt hieraan bij met horloges voor mensen die meewerken aan de wederopbouw en hervorming van de maatschappij. Het ontwikkelen van innovatieve uurwerken is vooral gericht op het verbeteren van de schokbestendigheid en de bescherming tegen magnetische velden, waterdichtheid, chronometrische precisie en handige functies zoals alarm, kalenderaanduiding en een automatisch opwindmechaniek.
Memovox (1950)
?Memovox? (?stem van het geheugen?) is bij uitstek de belichaming van de naoorlogse technische en economische bloeiperiode. Dit mechanische horloge met alarmfunctie ondersteunt het tijdschema van het dagelijkse leven: het opstaan, de afspraken, vertrektijden van de trein, parkeertijd. In 1956 wordt de Memovox-collectie verrijkt met een wereldpremière, het Jaeger-LeCoultre Calibre 815, dat de alarmfunctie combineert met automatisch opwinden. Drie jaar later wordt dit kaliber toegepast in de ?Memovox Deep Sea?, het eerste automatische duikhorloge met alarmfunctie, gevolgd door ?Memovox Polaris?. Dit horloge was de belangrijkste inspiratiebron bij de ontwikkeling van de huidige ?Master Compressor? en ?AMVOX? collecties.
?Master?
De naoorlogse creaties van Jaeger-LeCoultre zoals de Memovox, de ?Futurematic en de Geophysic hebben hun ?DNA? doorgegeven aan de huidige ?Master Control? serie. Deze in 1992 ontworpen horloges markeren een belangrijke mijlpaal in de voortdurende zoektocht naar precisie. Voordat een horloge de erenaam ?Master? mag dragen, moet het na het fabricatieproces voldoen aan een serie van zes verschillende, strenge testprogramma?s die bij elkaar wel 1000 uur in beslag nemen (dat is ongeveer zes weken).
De 21e eeuw: onbeperkte creativiteit
De eerste jaren van de 21e eeuw worden tot de meest vruchtbare jaren uit de hele geschiedenis van Jaeger-LeCoultre gerekend. Sinds de overgang naar het nieuwe millennium heeft de Manufacture al meer dan 50 nieuwe kalibers uitgedacht, waaronder zeer gecompliceerde kalibers, tourbillons, minuten repetitie, chronografen, eeuwigdurende kalenders, een gangreserve van 15 dagen, het eerste kaliber waarvoor geen smeermiddel nodig is, en zo voort. Tegelijkertijd heeft Jaeger-LeCoultre meer dan 50 patenten gedeponeerd om uitvindingen op het gebied van uurwerken en horlogekasten te beschermen. Een andere belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van Jaeger-LeCoultre is het ontwikkelen van de eerste polshorloges met ?grandes complications? (ten minste drie speciale complicaties in een horloge.
Verjaardagscollecties
In 2008 brengt Jaeger-LeCoultre vier speciale collecties uit in roségoud, ter ere van de 175e verjaardag en als hulde aan de pioniersgeest van de oprichters: de Master Ultra Thin, de Master Grand Tourbillon, de Master Eight Days Perpetual SQ en de Master Minute Repeater. Elke collectie is voorzien van de beroemde complicaties die de geschiedenis kenmerken: ultraplatte kalibers, tourbillon, eeuwigdurende kalender en minutenrepetitie.
In 2008 is ook de eerste steen gelegd van een indrukwekkend bouwwerk voor nog eens 9000 m2 extra atelierruimte. Elke dag zijn er onder de daken van het Grande Maison meer dan 1000 specialisten aan het werk. Zij beheersen meer dan 40 vakgebieden op uurwerkgebied en meer dan 20 verschillende technologieën. De ster van Jaeger-LeCoultre heeft zijn hoogste punt nog lang niet bereikt.
Tekst: © Horloge.info door Paul Dezentjé – Foto’s: © Jaeger-LeCoultre
