In deze HorlogeTest een horloge dat onderdeel is van een fascinerend stuk horlogeschiedenis. Het Britse Vertex werd bekend door zijn Dirty Dozen herinterpretatie in de vorm van de M100. Nu hebben ze het originele W.O. II-horloge teruggebracht als de M36.
In 2016 was daar, schijnbaar vanuit het niets, de Vertex M100. Voor mij een eye catcher van de eerste orde. Een hommage aan één van de Dirty Dozen horloges. Voor wat duiding gaan we terug naar een Watching uit 2018 waarin we omschreven wat de Dirty Dozen exact inhielden. Een type dat zijn naam kreeg van de Hollywood actiefilm uit 1967. Eén van die iconische films over de Tweede Wereldoorlog.
Dus even een opfrisser: In de Tweede Wereldoorlog waren mechanische horloges een must voor soldaten en in het bijzonder voor specialisten als radio-operateurs en artillerie-spotters. Commander Alan Brooks (later veldmaarschalk) besefte in 1943 dat het nuttig was om een algemeen horloge te hebben voor de strijdkrachten. Tot die tijd was dat voornamelijk persoonlijk eigendom zonder een noemenswaardige standaard. Massaproductie was in die tijd nog niet zo wijdverspreid, dus was het Britse Ministerie van Defensie op zoek naar een manier om de troepen te voorzien van horloges.
Dit resulteerde in het verdelen van orders over twaalf verschillende merken in Zwitserland. Dat liep uiteen van bekende merken als IWC, Omega, Longines en Jaeger-LeCoultre tot mindere goden als Timor en Grana. Met Buren, Eterna, Lemania, Cyma, Record en het Britse Vertex (met een fabriek in Zwitserland) als laatste zes.
Twaalf horloges die nu de bijnaam de Dirty Dozen hebben gekregen. De horloges zien er grotendeels hetzelfde uit, met een bepaalde standaard en dezelfde looks. Neem de ‘broadhead arrow’ (pijl) onder ‘twaalf uur’ als teken van eigendom van het Ministerie. Verder moesten ze een zwarte wijzerplaat hebben, Arabische cijfers, oplichtende indexen, uren- en minutenwijzers, een railroad minute track, stevig acrylglas, een chromen of roestvrijstalen kast en een diameter van tussen de 35 en 38 millimeter.
Wrist Watch Waterproof
Vertex heeft van het Britse Ministerie van Defensie toestemming gekregen om de Broad Arrow op hun horloges te gebruiken. Vandaag de dag zijn er meerdere so called Dirty Dozen geïnspireerde horloges.
Er zijn zelfs Duitse makers die beweren een Dirty Dozen te hebben gemaakt, maar die zullen toch meer beïnvloedt zijn geweest door de Duitse tegenhangers van toen, de DienstUhr. Vandaag de dag is het overigens nog steeds een strafbaar feit in het Verenigd Koninkrijk om zonder toestemming de Broad Arrow te gebruiken.
Draai het horloge vervolgens om of maak het open en er staat WWW in gegraveerd, wat staat voor: Wrist, Watch, Waterproof. De officiële benaming voor de horloges. De eerste van deze WWW’s werden geleverd in 1944, met het gros dat volgde in 1945. In totaal werden er tussen de 145.000 en 150.000 horloges geleverd door de twaalf merken en de meeste van de horloges deden dienst tijdens conflicten tot ongeveer 1960.
Terug naar Vertex. Achter achterkleinzoon Don Cochrane zet het merk na 100 jaar weer op de kaart. En dat doet hij op een prettig eigenwijze manier. De Vertex M100 hebben we in de HorlogeTest onder handen genomen naast de Hamilton Khaki Mechanical en een IWC Mark XVIII.
De nieuwkomer scoorde hoge punten. Vooral op natuurgetrouwheid, afwerking, kwaliteit en compleetheid. De enige min was de manier van distributie. Alleen een eigenaar van een originele Dirty Dozen Cal. 59 kon een M100 kopen. Dat is nu wel veranderd, want de Vertex-familie is ondertussen uitgebreid naar vier collecties. Nu zijn er de ‘Dirty Dozen’ M100, de monopusher chronograaf MP45, de professionele duiker M60 en de kers op de taart de Dirty Dozen M36. En ik weet, uit betrouwbare bron, dat er nog meer in de pijplijn zit. Allen zijn in de HorlogeTest geweest en deelden hetzelfde resultaat: een veelbelovende toekomst. Nu nog dichter naar het origineel toe met de juiste afmeting. Zie hier het resultaat in de vorm van de M36.
Dirty Dozen anno nu
Is het de kers op de taart? De 36 in de naam staat voor de diameter van 36mm. En dit is trouw aan de originele maat. Niet al te lang geleden zou dat veel te klein zijn geweest voor een grote groep horlogedragers. De trend was toen immers groot, groter, grootst. Maar nu kan en mag het weer. En daarbij draagt een horloge van dit formaat gewoon heel prettig. Soms komt het door de lunette wat kleiner over en dat hoor ik ook van mensen die het horloge opvalt, maar ‘té klein’, is nog niet gevallen.
Het horloge is zoals alle Vertex horloge geleverd in een goed gevulde pelicase met een Vertex-patch erop. Als je deze opent, dan wacht je nog een verrassing. De M36 wordt heel compleet geleverd met wel drie banden en een schroevendraaier.
Het bandentrio bestaat uit een heel prettige katoenen NATO-band, een kwalitatief hoogwaardige lederen NATO-band én een uitstekende metalen rekband. Op alle banden komt Vertex goed in beeld. Op bijvoorbeeld de gesp en op de ruiters. Aan alles merk je dat er nergens op kosten is bespaard.
Om het origineel uit 1944 goed te benaderen lijkt de bandaanzet fixed te zijn, maar niks is minder waar het blijkt te zijn verschroefd. Een mooie oplossing, maar… je kunt het beter niet zelf doen. De kans op beschadiging is simpelweg te groot. Ook ben ik elke keer, nadat ik het toch (eigenwijs) weer zelf had gewisseld, huiverig geweest dat een schroefje zich los zou werken.
Anders dan het origineel heeft de M36 dubbelzijdig ontspiegeld saffierglas. Perfect passend bij de kast. Het maakt het tot een robuust geheel. De wijzerplaat is een mooie kopie van het origineel. Alles klopt, van het lettertype, de urenmarkering en de cijfers tot aan de minute track.
Met één groot verschil, een die inmiddels het visitekaartje van het nieuwe Vertex is geworden: de opgelegde volledig met X1 C3 Super-Luminova gevulde cijfers. Deze zorgen met de gepolijste stalen en rijkelijk gevulde ‘syringe’-wijzers voor een perfecte leesbaarheid.
Herinterpretatie
Draai je het horloge om, dan zie je de Broad Arrow op de kastdeksel. Getrouw aan het origineel, met het typenummer en uiteraard de WWW vermelding. Het hart is een 31-steens automatisch uurwerk van Sellita, de SW260-1. Het uurwerk heeft geen datum en is voor Vertex naar hun eisen aangepast. Het uurwerk is afgeregeld op drie posities en heeft een gangreserve van ongeveer 38 uur. Het uurwerk is niet chronometer gecertificeerd, maar dat had best gekund, want ik meet een afwijking van slechts +2 seconden per dag.
Grote verschillen met het originele kaliber 59 zijn de automatische opwinding en de seconde stop. Wel zo prettig met precies instellen. Ook prettig is de geschroefde kroon. Een betrouwbare extra voor de waterdichtheid. Met deze moderne Dirty Dozen kan je zwemmen, want het kan 10 ATM hebben. Vroeger was dat, ondanks dat één van de drie W’s voor waterproof stond, slechts 3 ATM.
Deze Vertex M36 is een uitstekende herinterpretatie van het origineel. Is deze M36 beter dan de M100? Een legitieme en goede vraag. De M100 was immers mijn eerste kennismaking met het merk. De M100 heeft zeker raakvlakken met het origineel. De kenmerkende wijzerplaat en het handopgewonden uurwerk zonder seconden stop. Ook zijn er overeenkomsten met de M36, zoals de uitstekende afwerking, het oog voor detail, de opgelegde (met Super Luminova gevulde) cijfers, het saffierglas, de pelicase met extra banden… maar toch zijn de proporties van de M36 beter. Het is een uitermate prettig dragend en compact geheel. De verbeteringen zorgen ervoor dat ook deze Vertex kan uitgroeien tot een gewaardeerde klassieker.
Uurwerk: Sellita SW260-1 – Kast: 36mm – Dikte: 11mm – Glas: saffier – Waterbestendigheid: 10ATM (100 meter) – Band: stof, leer en staal – Prijs: € 2647
