De mechaniek om je pols staat symbool voor een mix van kunst en wetenschap, een eerbetoon aan vindingrijkheid en bijzondere momenten in je leven. Toch zijn er een paar dingen die je in gedachten moet houden om ervoor te zorgen dat ‘ie feilloos blijft werken. Eén van die musts: een goed onderhoud.
Een horloge om de pols gaat de hele dag met je mee. In alle bewegingen, van rustig lopen, een avondje uit, maar ook tijdens werk of sport. Maak ‘m vervolgens open en dan zie je al die minuscule onderdelen tevoorschijn komen. Een aanblik waarover we onszelf kunnen blijven verbazen. Een uurwerk waar alles draait en in elkaar grijpt. Ieder asje is met de juiste type olie gesmeerd in de robijn lagertjes. Een microwereld waar je je in begeeft, waar een asje van een tandrad ongeveer de dikte heeft van één haar.
“De olie die op al deze plaatsen zit is met het oog niet eens te zien, maar dit moet er toch voor zorgen dat ieder onderdeel met zo min mogelijk wrijving alles laat draaien,” vertelt Jos Plompen, workshopmanager bij het Breitling-atelier in Lijnden.
Waarop hij toevoegt: “Om dit allemaal goed en secuur te houden raad ik aan om iedere 2,5 á 3 jaar onderhoud te laten plegen in de vorm van controle en het reinigen van het echappement. Tussen de 5 á 6 jaar raad ik dan een volledige service van het uurwerk aan. Het hele uurwerk gaat dan uit elkaar en krijgt alles weer de juiste olie op de juiste plaats, de veerton en wisselaar worden uit voorzorg altijd vervangen bij Breitling om het weer helemaal volgens onze normen te laten functioneren. Natuurlijk stellen eigenaren de vraag, maar hij doet het toch nog goed? Vaak is dat ook zo, maar het is net als bij een auto. Alles gebeurt uit voorzorg om het zo jaren perfect te laten functioneren. Het is net als bij een auto, eerst een kleine en daarna een grote beurt. Tenslotte doe je dit ook als de auto nog rijdt en wacht je niet net zolang tot de wegenwacht moet komen.”
Wat doen jullie in Lijnden en hoe is dat de afgelopen tijd veranderd?
“De Breitling after sales is opgestart in januari 2009 en ikzelf ben in juni 2009 begonnen. Ik heb het hele avontuur dan ook tot op heden mogen beleven. Van de samenvoeging met het importeurschap van Breitling op één locatie in 2012, de overname van het importeurschap door het Breitling moederbedrijf in Zwitserland en in 2022 de overname van de after sales door het moederbedrijf. Dus sinds 2022 valt Breitling Netherlands volledig onder de Zwitserse vlag. De polijstafdeling is sinds kort met trots in het bezit van twee Crevoisier polijstbanken, de top in wat er op dit moment te krijgen is op de markt. Het is de Rolls onder de polijstmachines. Twee van mijn collega’s hebben dan ook via Breitling een extra training gevolgd bij Wostep in Neuchâtel. De horlogemakers worden intern opgeleid, waar de trainer ieder jaar naar Grenchen gaat en terugkomt met alle ins en outs. De after sales in Nederland staat nog steeds hoog op de ladder op de wereldmarkt. De eisen voor de werknemers zijn van hetzelfde niveau, je kan horlogemaker zijn, maar je bent niet zomaar een horlogemaker bij Breitling.”
Volledig onder handen genomen
Wat kun je verwachten van een min of meer standaard service?
“Een standaard service voor mechanische horloges is de volledige demontage van de kast met al zijn onderdelen. De band-demontage, alles ultrasoon reinigen, alle pakkingen vervangen, het uurwerk reinigen en smeren, afregelen, de waterdichtheid testen, een controle op het correct lopen en de gangreserve testen. Bij een volledige service gaan we veel verder: dat wil zeggen een demontage van kast en band, het geheel wordt zoveel mogelijk naar nieuwstaat gepolijst en beschadigde kleine delen worden vervangen. Als de klant hiermee instemt, kan dat zelfs gaan tot glazen en banden.”
Het uurwerk gaat compleet uit elkaar?
“Totaal gedemonteerd, gereinigd en weer opgebouwd. De veerton en wisselaar worden standaard vervangen. Ook de wijzers worden altijd vernieuwd, ze zitten strak op de as geperst. Ga je ze hergebruiken, dan is de kans op loslaten aanwezig. Heb je ooit al eens opgelet hoe snel een chrono-secondeteller naar ‘twaalf uur’ schiet bij een reset? Niet te volgen met je oog, maar hij moet wel exact op ‘twaalf uur’ stoppen en blijven staan. Na dit alles wordt het uurwerk ingebouwd, afgeregeld en volledig opgewonden. Dan laten we het horloge volledig uitlopen, 70 uur is de standaard voor een B01 en plaatsen we het horloge op een molen ter controle. Na deze test meten we de amplitude van het uurwerk, regelen we het horloge in de kast nogmaals af, sluiten het achterdeksel en testen we het horloge nogmaals op waterdichtheid. Tijdens de hele reparatie moet je dan denken aan gemiddeld 150 uur aan controle!”
Wat geeft je zelf de meeste voldoening om aan te pakken?
“Ik ben in 2009 gestart bij Breitling als polijster, waarvoor ik 25 jaar actief was in de autoschadebranche. Ik had intussen een avondopleiding uurwerktechniek gedaan. Een auto herstellen gaf enorm veel voldoening, maar de stap van een oud beschadigd horloge naar één die weer zo goed als nieuw was, gaf dat nog zoveel meer! Dit doe ik nog echt heel graag, door mijn huidige functie als workshopmanager heb ik er vele taken bij gekregen en lukt het polijsten niet meer dagelijks, maar ik zit nog steeds zoveel mogelijk in het atelier en doe veel kleine klussen. De meeste voldoening geeft een Breitling die behoorlijk gedragen en gebruikt is, van las spetters op de middenkast en lunette tot dikke schaafplekken. Hoe lelijker, hoe leuker! Dan komt je werk pas echt uit de verf.”
Usual Suspects
Zijn er veelvoorkomende problemen of veelgemaakte fouten van dragers?
“De hele horloge-industrie heeft te maken met te lang wachten voor onderhoud, dragen tot het horloge echt slecht loopt. Vaak met een duurdere reparatie als gevolg. Verder ook de waterdichtheid. Het staat op je horloge, maar het is voor velen onduidelijk en vooral een momentopname. Zo is een waterdichtheid van 30 meter niet 30 meter onder water, het is handen wassen en in de regen lopen; spatwaterdicht dus. De 100 meter is zwemmen aan de oppervlakte, niet duiken. Heb je geen geschroefde poussoirs en je gaat ze ook nog eens bedienen in het water, dan is de kans groot dat je het water zo tussen de pakkingen door perst. Ik merk dat dit soort dingen lang niet altijd bekend zijn, maar het kan zoveel problemen voorkomen.”
De industrie heeft, zoals vele industries, ook te maken met een tekort aan gekwalificeerde werknemers. Hoe is dat op horlogemakersgebied?
“Dit is ook zeker in onze branche het geval, met één school in het land (Schoonhoven red.) wordt eigenlijk het tekort al snel onderstreept. Een goede samenwerking is dan ook voor beide partijen van belang. Ik haal polijsten weer aan, maar daar is geen opleiding voor in Nederland. En het is echt wel meer dan een beetje blinkend poetsen, in alle jaren heb ik genoeg gezien hoe het niet moet! Om dus een polijster binnen te halen, maar bijvoorbeeld ook een technisch persoon, is het zoeken naar mensen die de fijnmechanica wel bezitten, maar nu nog in een andere branche werkzaam zijn. Wij hebben ook steun vanuit het hoofdkantoor in Grenchen, zij hebben een team van recruiters in dienst die je helpen met zoeken via allerlei kanalen. Maar ondanks dat zijn we vanwege onze groei altijd op zoek naar een enthousiaste horlogemaker, want uiteindelijk moet de ‘motor’ blijven draaien; nu en later.”
