Als we in januari van dit jaar voor het eerst een bezoek brengen aan F.P. Journe, treffen we het merk niet op een representatief moment. Het pand aan de Rue de l’Arquebuse in Genève, wordt op dat moment grondig verbouwd.
Terwijl op de bovenste verdieping de horlogemakers onverstoorbaar doorgaan met hun minutieuze werk, zijn het in de entreehal de bouwvakkers met hun slopershamer die hun werk doen. De stofvrije ruimtes van de horlogemakers vormen een opvallend contrast met het bouwterrein op de benedenverdieping.
Als we in april opnieuw op bezoek zijn bij F.P. Journe, herkennen we de bouwval amper terug. De entree van het gebouw vormt een expositieruimte waar naast de horloges van F.P. Journe ook meubels en multimedia presentaties te vinden zijn. Wie de trap naar de eerste verdieping oploopt, staat oog in oog met een prachtige astronomische klok uit 1855 die is gemaakt door de Franse horlogemaker Detouche. De bijna drie meter hoge klok is het kloppende hart van het gebouw en maakt meteen duidelijk dat dit het domein is van een bijzondere horlogemaker. Wie nog iets verder omhoog kijkt, ziet op het plafond een reproductie van een afbeelding van het heelal van de vijftiende-eeuwse astronoom Apianus. Ook is het hier mogelijk om in de boeken te duiken en je te verdieping in de geschiedenis van de tijdmeting. De overige afdelingen zijn voor het publiek niet toegankelijk. Hier wordt in alle rust gewerkt aan de fabricage en de assemblage van de horloges van F.P. Journe.
F.P. Journe heef zich gevestigd in het Planpalais district, dat is uitgegroeid tot hét centrum voor moderne kunst van Genève. Hier heeft het merk de beschikking over een vloeroppervlak van tweeduizend vierkante meter, verdeeld over vier verdiepingen. Het historische gebouw uit 1892 waar F.P. Journe is gevestigd, lijkt voor het merk gemaakt te zijn. De hoge plafonds, de grote ramen en de lichte ruimtes zijn ideaal voor het werk van een horlogemaker. En hoewel veel horlogemerken zich op dit moment vestigen aan de rand van Genève waar ze ruimte hebben om te groeien, blijft F.P. Journe liever in de stad. Een merk dat bewust kiest voor een gelimiteerde en exclusieve productie, heeft immers niet meer ruimte nodig.
Invenit et Fecit
François-Paul Journe is een Franse meester-horlogemaker met een indrukwekkende staat van dienst. In 1976 studeerde hij af aan de Ecole d’horlogerie in Parijs waarna hij in de werkplaats van zijn oom aan de slag ging met het restaureren van antieke uurwerken. Hier raakte hij gefascineerd door de oude zakhorloges met tourbillon die hij zag. Omdat hij de financiële middelen miste om er één te kopen, besloot hij er een te maken. Hij maakte alle onderdelen zelf en stak er al zijn vrije tijd in, maar vijf jaar later was zijn eerste, zelfgemaakte horloge een feit. In 1985 besloot François-Paul Journe om voor zichzelf te beginnen. Hij vestigde zich in Parijs waar hij op bestelling ’tailor-made’ horloges voor verzamelaars ging maken.
In 1989 vertrekt François-Paul Journe naar Zwitserland om in het hart van de internationale horloge-industrie een eigen uurwerken manufactuur op te zetten. Twee jaar later verschijnt het eerste horloge met de merknaam F.P. Journe en de toevoeging ‘Invenit et Fecit’. Deze Latijnse woorden, die vrij vertaald ?ontworpen en gemaakt’ betekenen, werden door Franse horlogemakers in de achttiende eeuw in hun zakhorloges gegraveerd, zodra de uurwerken als origineel waren erkend en vastgelegd door de Académie Royale des Sciences. Deze toevoeging is natuurlijk niet toevallig. François-Paul Journe is van mening dat de achttiende eeuw van groot belang was voor de creatie van uurwerken en hij is dan ook sterk geïnspireerd door deze periode.
In eigen huis
Sindsdien is het hard gegaan met F.P. Journe. Op dit moment heeft het merk zeventig mensen in dienst. Onder hen zijn dertig horlogemakers die werkzaam zijn in het pand aan de Rue de l’Arquebuse. Daarnaast omvat het bedrijf drie eigen boutiques en de dochteronderneming Cadraniers de Genève waar wijzerplaten worden gemaakt.
Opvallend aan F.P. Journe is dat het de horloges vrijwel volledig in eigen huis vervaardigt. Waar veel horlogemerken ervoor kiezen om onderdelen, zoals het uurwerk, bij derden in te kopen, maakt men bij F.P. Journe negentig procent van de onderdelen in eigen huis. Het gaat daarbij niet alleen om onderdelen voor de uurwerken, maar ook om kasten en wijzerplaten. De productiefaciliteiten aan de Rue de l’Arquebuse worden bovendien ook gebruikt om onderdelen te produceren voor andere merken.
De horlogemakers die François-Paul Journe in dienst heeft, zullen ongetwijfeld blij zijn met hun baan. In de eerste plaats omdat het stuk voor liefhebbers zijn van het ouderwetse vakmanschap en hier de gelegenheid hebben om dat in de praktijk te brengen. Maar ook omdat zij, in tegenstelling tot wat bij veel horlogemerken gebruikelijk is, van begin tot eind verantwoordelijk zijn voor één horloge. Van de assemblage van de onderdelen tot het testen van het horloge. En ook in hun vrije tijd werken zij waarschijnlijk aan de horloges van F.P. Journe. Elke horlogemaker krijgt namelijk een complete set onderdelen cadeau om een eigen horloge van te assembleren.
Uitdaging
F.P. Journe is een onafhankelijke horlogemaker en dat wil het merk ook graag zo houden. “Tot nu toe heeft hij nog nooit compromissen hoeven sluiten. Het is voor hem belangrijk om horloges te ontwerpen die hij zelf mooi vindt. Daarbij laat hij zich niet beïnvloeden door de vraag of andere mensen ze ook mooi zullen vinden”, vertelt Natalia Sognoroni, verantwoordelijk voor de internationale communicatie bij F.P. Journe. “Maar hij houdt wel van een uitdaging. Hij is een vechter.”
François-Paul Journe is een veeleisende vakman die zijn inspiratie voor zijn creaties vindt in zijn eigen fantasie. De horloges die hij ontwerpt zijn authentiek en innovatief . Hij is ontwerper, maar blijft in de eerste plaats een meester-horlogemaker. Zijn ontwerpen zijn op het eerste gezicht eenvoudig, maar vaak is er een technisch zeer geavanceerd uurwerk voor nodig om dit zo te laten lijken. “De meeste mensen kopen een horloge van F.P. Journe omdat ze het mooi vinden en omdat het exclusief is. Slechts een enkeling weet écht wat er achter de wijzerplaat schuil gaat”, aldus Natalia Signoroni. “Hij ontwerpt gecompliceerde horloges, maar op zo’n manier dat zelfs zijn zoontje van vijf er mee kan spelen zonder dat hij het kapot maakt.”
Met zijn innovatieve ontwerpen is François-Paul Journe de afgelopen jaren regelmatig in de prijzen gevallen. Zo won hij vorig jaar de Aguille d’or (de gouden wijzer) tijdens de Grand Prix d’horlogerie de Genève met zijn Sonnerie Souveraine. Dit horloge is voorzien van een slagwerk met minutenrepetitie dat opmerkelijk weinig energie verbruikt. Als gebruik wordt gemaakt van de grand strike, loopt het uurwerk 48 en uur en zonder gebruik te maken van het slagwerk 120 uur.
Het nieuwste hoogtepunt in de collectie van F.P. Journe is het model Centigraphe Souverain die het merk onlangs presenteerde. Deze mechanische chronograaf is uniek in zijn soort. Bijzonder aan dit horloge is het feit dat de drie chronograaf vensters tegelijkertijd dienst doen als tachymeter. Elk venster geeft de chronograaf functie in rood en de tachymeter in zwart. Hiermee is het mogelijk om snelheden te meten van zes tot 36.000 kilometer per uur. De chronograaf kan eenvoudig worden gestart, gestopt en gereset met behulp van één enkele knop op 2 uur, in plaats van de gebruikelijk twee knoppen aan weerszijden van de kroon.
Tekst Elzemarie Karsdorp, Foto’s F.P. Journe
© Watching nr 3 2007
