Eén bepaald uurwerk of horloge waaraan we wat speciale aandacht besteden. Meer dan de gangreserve en het wel of geen gebruik van silicium, maar ook de afkomst en wat er nu precies anders óf bijzonder aan is. Deze keer iets van Nederlandse bodem, uit Delft om precies te zijn. We spreken de oprichter en ontwerper van Holthinrichs Watches, over iets gloednieuws én heel bijzonders: de Holthinrichs Deconstructed.
Naast al die reusachtige Zwitserse horlogemerken zijn er ook tal van kleine merken die je aandacht waard zijn. Veel met een bijzonder verhaal, zoals die van Michiel Holthinrichs uit Delft. De Delftenaar houden we al ruim vijf jaar in de gaten.
Vooral omdat hij ‘t nét even wat anders aanpakt dan de rest. Hij combineert een klassiek mechanisch uurwerk met high-tech. De horlogekasten komen namelijk uit een 3D-printer. En dat terwijl hij eigenlijk architect had moeten worden na zijn studie architectuur in Delft.
Zijn stempel achterlaten met een legendarisch bouwwerk is het niet geworden, hij pakt het wat kleiner aan, maar daarom niet minder indrukwekkend. Het begon met de Ornament 1 geprint uit staal en zie hier de Deconstructed met een geprinte titanium kast en ’s werelds eerste 3D-geprinte titanium band.
De 33-jarige horlogemaker ziet hiermee ook duidelijk de invloed van zijn afkomst als architect. “Als architect moet je van alle aspecten verstand hebben,” vertelt Holthinrichs. “Het overzicht behouden en beheersen om zo tot een goed ontwerp te kunnen komen. Een goed ontwerp is één waarvan alles bij elkaar hoort, een coherent geheel of totaalontwerp. Dit gaat zo vaak fout. Auto’s worden ontworpen door verschillende designteams die elk een klein deel doen, het gevolg is één grote ellende op de weg.”
Pininfarina
Holhtinrichs heeft dan ook heimwee naar de tijd van één van zijn grote helden, legendarisch auto-ontwerper Battista Farina (Pininfarina). “Noem mij een nostalg, maar helaas is die tijd voorbij. Kijk naar horloges, waarom zijn er maar zo weinig echt mooie horloges en nog minder bekende horloge-ontwerpers?”
Volgens de ontwerper worden er te vaak horloges gemaakt vanuit een enkel standpunt, het uurwerk. Zeker in de hogere klassen. Holthinrichs: “Dit levert vaak saaie of totaal ongebalanceerde resultaten op. Denk er maar eens over na, de echt iconische horloges zijn op één hand te tellen en door nog minder ontwerpers getekend. Het zijn horloges die op alle vlakken kloppen en tijdloos zijn gebleken. Ik ben een echte horloge liefhebber, en verzamelaar, maar om heel eerlijk te zijn vind ik heel veel horloges van nu echt enorm saai. In het kader van de creativiteit, kan het dan ook heel goed zijn om niet uit de industrie te komen, omdat het een vrijer beeld geeft.”
Brutalisme
We spreken Holthinrisch op een moment dat hij net een rigoureuze verandering in zijn aanbod heeft aangekondigd. De belangrijkste modellen zijn verdwenen, de Ornament 1 en de RAW Ornament. De Ornament 1 was het resultaat van vier jaar pionieren, waar hij liet zien dat je een horloge kon maken met behulp van 3D metaal printtechnologie. De Raw Ornament lag dichter bij zijn architecthart.
“Beiden liggen mij nog steeds enorm aan het hart. Na kritiek te hebben ontvangen over het ‘inefficiënte maakproces’ en ‘ruwe oppervlakken’ van de Ornament 1, wilde ik een horloge maken dat nóg meer in ging tegen de bestaande kaders van het traditionele polshorloge. Een bijna volledig ruwe kast die liet zien dat ik het maakproces juist zeer esthetisch vind.”
Het resultaat was de RAW Ornament, een brutalistisch ontwerp, maar met kleine hand afgewerkte details die door het contrast benadrukten hoeveel moeite in het ontwerp zat. Hier startte Holhtinrichs met het fabriceren en handmatig afwerken van het uurwerk.
Door de jaren heen groeide het team, verbeterde hun technieken op alle vlakken en voerden ze vele verbeteringen door. Holthinrichs wil zo veel mogelijk in zijn eigen Delftse atelier ontwikkelen, en het liefst ook maken.
“Zo graag dat de bovenstaande modellen moesten wijken voor nieuwe ontwikkelingen op een veel hoger niveau. Waarbij we veel meer ruimte voor ontwerp en ontwikkeling hebben en ambachtelijke afwerking kunnen toepassen. Allemaal voortkomend uit het streven naar het ‘totaalontwerp’.”
Deconstructivisme
De Deconstructed is het resultaat. Het eerste model in deze nieuwe fase. Vernoemd naar het deconstructivisme, een kunst- en architectuurstroming die uitgaat van ontleding en analyse, waarbij het bestaande aannames ter discussie stelt om zo tot andere concepten of ontwerpen te komen.
“Voor mij is Deconstructed een model dat enerzijds teruggrijpt naar onze ervaringen in de afgelopen jaren, maar ook een andere kijk op horloge-ontwerp laat zien. Hoe moet het moderne horloge eruitzien? Waaruit is het opgebouwd? Wat is de constructieve en functionele essentie van het horloge? Qua designtaal is dit horloge erg brutaal en een uiting van mijn liefde voor architectuur.”
Het zoekt dan ook alle grenzen op van wat mogelijk is. De kast is optisch uit elkaar getrokken en gereduceerd tot een minimum van wat kan. Om alles extra slank en licht te maken is de kast gemaakt van titanium. Sommige onderdelen lijken haast te zweven en zien eruit alsof ze onmogelijk kunnen functioneren.
“Zo is de wijzerplaat opgebouwd uit 25 verschillende componenten, die allemaal op een dusdanige manier zijn gemaakt en afgewerkt dat het resultaat heel gelaagd is, waarbij alle lagen concentrisch zijn opgebouwd naar het hart van het horloge. In het midden is de wijzerplaat opengewerkt en lopen de lagen over in een handmatig geskeletteerd uurwerk. Iets dat op zijn beurt ook dusdanig slank is uitgevoerd dat het haast constructief onmogelijk lijkt.”
Een horloge waar Holthinrichs al in 2017 mee begon. Het resultaat is nu hier, met een gewicht van slechts 20 gram (zonder band), één van de lichtste metalen horloges ter wereld. Ook bevat het hun eigen uurwerk, waarvan 50 procent van de onderdelen ook nog eens in Nederland is gemaakt. Ten slotte is er voor de Deconstructed een speciale titaniumband ontworpen, evenals de kast 3D geprint en constructief uitgehold. Het is de eerste integrale metalen 3D geprinte horlogeband ter wereld, met een tegenwoordig zo populair ‘quick-release’ systeem.
“Dit horloge is een omslagpunt in onze ontwikkeling. Het begin van een nieuwe fase, waarbij we geen concessies doen en met een duidelijke koers op haute horlogerie en eigen ontwikkelingen.”
Unica
Zoals alle modellen, ontstond ook de Deconstructed na een ‘ingeving’ bij Holthinrichs. Via een ontwerpschets en een studie van alle onderdelen volgen er uiteindelijk prototypes.
“Zo kan een ontwerpproces vele maanden tot zelfs jaren duren. In mijn hoofd houd ik mij altijd al vanaf het begin bezig met de maakbaarheid. De Deconstructed is een mooi voorbeeld waarin je kunt zien dat elk component doorontwikkeld is volgens een concept. Op technisch vlak zie je bijvoorbeeld duidelijk dat alle constructieve elementen zijn benadrukt, maar tegelijkertijd zo zijn uitgevoerd dat het tornt aan ons besef voor constructieve integriteit.”
Het nieuwe model begon aanvankelijk met de wil om een uurwerk te ontwikkelen waarbij Holthinrichs zelf invloed zou hebben op alle aspecten. Weer dat ‘totaalontwerp’ dus. Hiervoor moest hij de regie houden over de positie van lagers, dimensionering, materiaalkeuze en uitwerking.
“Maar wel iets dat je kunt herhalen, want ik wil een merk opbouwen dat bekendstaat om zijn unieke kwaliteiten, maar niet enkel unica’s maakt. Daarbij wil ik streven naar zo veel mogelijk productie in ons eigen atelier, of in ieder geval in Nederland.”
Dan is daar de kast. Ze werken met een 3D-printtechniek die het scherpste resultaat oplevert. Een recente ontwikkeling, met geweldige mogelijkheden en vrijheid in ontwerp. Maar bij 3D printen houd je altijd afwijkingen, en hoe dunner en fijner de componenten, en hoe meer het ontwerp speelt met de wetten van de natuur; hoe lastiger de uitvoering.
“Je krijgt te maken met maat- en vormafwijkingen et cetera. Dat maakt de nabewerking enorm complex. Een kast is daarbij nog ‘maar’ een component. Laat staan als je het hebt over die primeur, de titanium geprinte band. We werken alle componenten af met de hand, dus gaan er vele honderden uren zitten in de productie van één model.”
Schetsboek
Holthinrichs maakt het zichzelf dus allesbehalve makkelijk en durft risico’s te nemen om zijn merk naar een volgend plan te tillen. “Uitdagingen overwin ik door heel eigenwijs te zijn en soms grote risico’s te nemen om je hart te volgen. Ik heb het geluk dat het bedrijf is uitgegroeid tot een heel hecht team, waarin de mentaliteit is dat uiteindelijk alles mogelijk is. We hebben alles zelf gefinancierd, hierdoor kan ik ook de koers vasthouden. We zijn zeer dankbaar naar al onze klanten die in ons geloven en onze ontwikkeling mogelijk maken.”
En in de tussentijd blijft hij niet stilzitten. Al is creativiteit niet af te dwingen, je kunt ’t stimuleren. Daarom heeft Holthinrichs altijd een schetsboekje bij de hand. “Schetsen en communiceren met jezelf, zei een docent ooit tegen mij. Een wijs man. Tekenen zie ik als een soort vrijheid. Door te schetsen leer ik mijn observaties te begrijpen en kan ik mijn eigen ideeën verfijnen en door ontwikkelen.”
Wat ze inmiddels doen met 10 mensen. Volgens de horlogemaker een klein en hecht team, waarin veel mensen meerdere aspecten beheersen, maar ieder ook echt zijn eigen specialiteit heeft. Ondanks dat Holthinrichs eigen interne trainingen is begonnen, is het enorm moeilijk om echt goede mensen te vinden. Het gaat om vaardigheid en inzicht, maar nog belangrijker om de juiste mentaliteit.
“Hierdoor is onze capaciteit altijd beperkt als het gaat om echte high-end producten. De komende jaren gaan we ons daarom richten op twee lijnen, waar één telkens de grenzen van onszelf opzoekt. Een haute horloge lijn, gekenmerkt door ongelimiteerde creativiteit, eigen ontwikkelingen en een enorme aandacht voor afwerking. Op uurwerk technisch-gebied zal de nadruk liggen op de balans tussen techniek en esthetiek. Het zoeken naar nieuwe materialen, spelen met wat mogelijk is en ook hier een sterke hang naar handmatige afwerking. Ik ben geen enorme fan van complicaties, vaak zorgen ze voor onbalans in het ontwerp, maar subtiele en functionele complicaties kunnen juist bijdragen aan een krachtig geheel.”
