Om dit artikel geheel te kunnen ?lezen? moet uw computer over een cyrillische tekenset beschikken. Sommige woorden kunnen zonder een cyrillische tekenset onleesbaar zijn.
Eerste Staats Horlogefabriek
1927: Jozef Stalin geeft opdracht tot het bouwen van de eerste staats horlogefabriek. Zo gaat in Moskou de Russische horloge-industrie van start. In 1930 zijn de eerste Russische producten een feit, gemaakt met machines en onderdelen van de in de VS opgekochte Ansonia Clock Company en de Dueber-Hampden Watch Company. Buiten dat de hele inventaris van deze fabrieken naar Rusland werden verscheept gingen er ook 21 horlogetechnici mee om de Russen op te leiden. Tijdens de tweede wereldoorlog werd de fabriek ter bescherming tegen de aanstormende Duitse troepen naar Zlatoust verhuisd. Na de oorlog en het vertrek van de Duitsers kwam de fabriek weer terug naar Moskou en werd gelijk triomfantelijk omgedoopt in de “Eerste Moskouse Horlogefabriek” (Первый Московский Часовой Завод – 1МЧЗ).
Eerste horloge gedragen in de ruimte
Het bekendste Russische merk is Poljot (ПОЛЕТ), wat ?vlucht? (van vliegen) betekent. Astronaut Yuri Gagarin heeft en belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling van het merk. Gagarin droeg namelijk een ?Sturmanskie? (Штурманские) van de Eerste Moskouse Horlogefabriek, toen hij 12 april 1961 (06:07 GMT) als eerste mens de ruimte inging. ?Sturmanskie? betekent stuurman of navigator en werd vanaf de jaren 1940 verstrekt aan studenten van een elite vliegschool. Ook Gagarin kreeg bij het behalen van zijn diploma zo?n horloge. Het exemplaar dat hij in de ruimte droeg, schonk hij aan de horlogefabriek, die met het merk ?Poljot? (ПОЛЕТ) kwam. Nog altijd is de Gagarin te koop, nieuw en vintage.
Strela (СТРЕЛА) ? met Leonov in de ruimte
Jaren na Gagarin gaat op 12 juni 1965 kosmonaut Alexi Leonov de ruimte in. Om zijn pols draagt hij de ?Strela?, die de Sturmanskie vervangt. De Strela is een chronograaf met twee extra registers en stopwatch, en wordt wel de ?Russische Speedmaster? genoemd. Leonov is de eerste mens die in de ruimte de capsule verlaat voor een ruimtewandeling. De Strela bleef ruim 20 jaar onderdeel van de standaarduitrusting van kosmonauten en werd in 1979 vervangen door een Sekonda.
Kaliber 3133
Dan komt de ОКЕАН (?ocean?) uit de fabriek gerold, opnieuw uitsluitend voor de marine en hooggeplaatste militairen. Het heeft een modern uurwerk aan boord: het kaliber 3133, de Russische versie van de Valjoux 7734, met chronograaf en een tweede kroon op 9 uur. 
Daarmee kan een tweede tijd worden ingesteld. Kaliber 3133 is nog altijd in gebruik. Hier en daar verbeterd, maar nagenoeg ongewijzigd. Een oude Sturmanskie of OKEAH met kaliber 3133 heeft historische waarde.
21e eeuw
De val van de Sovjetunie maakt import van buitenlandse producten mogelijk. Het eigen product vindt daardoor minder aftrek. Rond de eeuwwisseling begint de Eerste Moskouse Horlogefabriek met het reproduceren van hun historische topmodellen. Gagarin?s Sturmanskie uit de jaren zestig, de Kirova pilotenchronograaf en de Ocean chronograaf uit de jaren 70 komen als limited editions op de markt. De replica?s blijken populair. In 2003 lijkt het toch slecht te gaan met het merk Poljot. De Eerste Moskouse Horlogefabriek gaat deels over in Volmax en lanceert ?Golden Poljot?, dat in 2005-2006 ook buiten Europa op de markt komt. 
Sturmanskie is een sterk merk geworden. Vandaag de dag maakt het huidige Poljot nieuwe versies van de Sturkmanskie, voorzien van Poljot?s kaliber 3133. Poljot, Sturmanskie en OKEAH zijn interessante verzamelobjecten, die het ook vintage zeer goed doen. Niet alleen vanwege hun bijzondere geschiedenis, al dan niet verbonden aan militairen of ruimtevaarders, maar ook vanwege de kwaliteit.
Vintage
Nu Russische horloges weer populairder worden, doen ook de vintageversies het goed. Bijvoorbeeld op eBay. Authentieke exemplaren zijn geliefd, en blijven relatief goed betaalbaar. Misschien wel de beste online collectie is te vinden op www.ussrtime.com. Deze site biedt beeld en informatie van de belangrijkste Russische horloges uit de vorige eeuw. Eigenaar Mark Gordon is doorgaans zeer behulpzaam. Houdt rekening met het tijdverschil; Gordon woont in Azië. De internationale site www.poljot1.com biedt nieuw én vintage. 
Recent laat de prijsontwikkeling van een vintage Sturmanskie chronograaf een stijgende lijn zien, wat duidt op een toenemende vraag. Het is raadzaam om je eerst wat te verdiepen in deze materie, want het aanbod is immens en als je niet weet wat je zoekt, is de kans groot dat het verkeerde koopt. Ook autoriteit Juri Levenberg (Levenberg schreef een boek over Russische horloges en is megaseller op eBay), is zeer deskundig. Maar daar zijn de prijzen van zijn producten ook naar.
Voor wie specifiek geïnteresseerd is in de ruimtevaartgeschiedenis van het Russische horloge: www.netgrafik.ch. Deze website geeft een onderhoudend, informatief en tot de verbeelding sprekend overzicht van de in dit artikel beschreven horloges.
Tekst: Paul Dezentjé voor Horloge.info ©. Met dank aan David Barnett en Mark Gordon voor de foto?s uit hun privé-collecties.
