Een eeuwenoude kunstvorm
Email, in de verte verwant aan kristal, werd voor het eerst toegepast langs de warme Middellandse zeekusten. Al in de klassieke oudheid verfraaide email sieraden en siervoorwerpen, en verspreidde zich zo over heel Europa. Aanvankelijk werd email alleen gebruikt door goudsmeden en juwelenmakers, maar vanaf de vijftiende eeuw vond het ook een toepassing bij horlogemakers. De technieken werden steeds verder verfijnd en er ontstonden vier afzonderlijke methoden: champlevé, cloisonné, flinqué en miniatuuremail, en daarmee ook vier verschillende manieren om met dit tijdloze materiaal te spelen.
De ambachtslieden van Genève groeiden uit tot specialisten in deze techniek, die zij gebruikten om de wijzerplaten en behuizingen te versieren die aan hen waren toevertrouwd. Piaget heeft veel oog voor deze eeuwenoude traditie en heeft daarom besloten om het geëmailleerde horloge, dat in de afgelopen eeuw een zeldzaamheid is geworden, nieuw leven in te blazen.
Van verpulverd poeder tot glanzende schoonheid
Email bestaat uit glas en wordt gecombineerd met metaaloxiden die de kleur bepalen. De oneindige hoeveelheid kleuren en nuances van email ontstaan door de diverse oxiden die in verschillende combinaties bij het emailleren worden gebruikt. Het opvallende ?grand feu? email zoals dat door Piaget wordt gebruikt, verschilt van het klassieke email doordat het smeltpunt bij een veel hogere temperatuur ligt, namelijk tussen 820°C en 850°C. Door deze techniek is het email heel zuiver en hebben de modellen met dit email een zeer lange levensduur.
Ruw email heeft de vorm van brokjes of grof poeder. Tijdens het preparatieproces wordt het materiaal in een vijzel fijngemalen, waardoor een zeer fijn poeder ontstaat, dat vervolgens grondig wordt gewassen. Het schone emailpoeder is dan klaar voor gebruik en wordt bewaard in gedestilleerd water.
Email wordt altijd toegepast op een metalen matrijs of ondergrond, waarbij alleen koper, zilver en goud over de vereiste eigenschappen beschikken. Omdat Piaget altijd de hoogste kwaliteit nastreeft, wordt voor de creaties van Piaget alleen goud gebruikt. Afhankelijk van de dikte van het metalen deel, moet er een emaillaag op de achterkant worden aangebracht. Die laag is van groot belang, aangezien het voorkomt dat het metaal bolt of krom trekt. De emailleerkunstenaar brengt vervolgens het email aan met een fijn penseel en plantaardige lijm en laat het daarna eerst drogen, voordat het email wordt gevuurd.
Zuiver email
Schoonheid en eenvoud gaan vaak hand in hand. Door de extreem diepe kleurschakeringen van email kunnen horlogemakers modellen maken met buitengewone finesse en verfijnde elegantie. Piaget realiseert zich dit ten volle en hoewel de Manufactuur goed op de hoogte is van de verschillende emailtechnieken, schrikt zij er niet voor terug ook de eenvoudigste en zuiverste vorm toe te passen. Een monochroom geëmailleerde wijzerplaat, met slanke Romeinse cijfers geven het horloge samen een nobele en krachtige uitstraling. Bij dit proces, waarbij de basis van het emailleren goed tot uiting komt, wordt het email in lagen aangebracht en tussendoor steeds gevuurd, om zo bijvoorbeeld de cijfers en het logo sterker te benadrukken. Door zijn kennis bereikt de emailkunstenaar subtiele kleurnuances in het materiaal waardoor het exact past bij de kleur van de behuizing of lunet.
Piaget Emperador Coussin
Bij het model Piaget Emperador Coussin heeft Piaget specifiek voor email gekozen vanwege de intense kleuren. De slanke Romeinse cijfers steken scherp af tegen een witte achtergrond. Bij dit horloge wordt email niet gebruikt voor afbeeldingen, maar voor een zuiver wit en zeer dicht oppervlak. Het model Piaget Emperador Coussin heeft een beperkte oplage van vijftig exemplaren en is daarnaast ook verkrijgbaar in een beperkte oplage in roze goud, met een roomwitte wijzerplaat.
Miniatuuremail
Miniatuuremail of email schilderen is de techniek die het meeste geduld en de meeste artistieke kennis vereist. Bij deze techniek wordt een gouden plaat voorzien van een laag gebakken email, waarop vervolgens de motieven worden geschilderd. De motieven worden geheel met de hand op de emaillaag aangebracht. De poeders die bij miniatuuremail worden gebruikt, zijn uiterst fijn en worden gemengd met natuurlijke olie-extracten om ze makkelijker aan te kunnen brengen.
De schildering wordt in meerdere, dunne lagen opgebracht, die elk tussendoor worden gevuurd. De kleur van het email wordt met elke laag intenser en dieper, wat betekent dat de emailkunstenaar van te voren moet bedenken hoe vaak het stuk gevuurd moet worden en wat de invloed van de oven zal zijn op de kleurontwikkeling.
Zodra de schildering klaar is, wordt de ?Genève? techniek toegepast, die een essentieel onderdeel vormt van de werkwijze van Piaget en die de schildering beschermt door middel van een laag transparante email, de zogenaamde flux, waardoor het werk extra diepte en glans krijgt.
Miniatuuremail is meer dan een ambacht. Het is een kunstvorm, die resulteert in buitengewone schilderingen. Het team van ontwerpers en emailspecialisten van Piaget, dat in de loop der jaren qua kunnen is gegroeid door de onderlinge samenwerking en de uitwisseling van diverse vaardigheden, werkt gezamenlijk aan nieuwe technieken en nieuwe effecten, zoals duidelijk blijkt uit de nieuwste creaties van Piaget.
Piaget Altiplano
De orchideeënfamilie omvat duizenden verschillende bloemen, waarvan Piaget er dit jaar vier heeft uitgekozen voor de wijzerplaten van de Piaget Altiplano modellen. De bloemen, die de fascinerende namen Cattleya, Doritaenopsis-Kenneth Schubert, Doritaenopsis-Malibu Easter en Dendrobium-Pale Doreen dragen, werden geselecteerd voor de vier unieke creaties die zijn geschilderd in miniatuuremail. De schildering maakt volledig gebruik van de grote wijzerplaat, waarop de bloembladeren zich helemaal ontvouwen in een spectaculaire reeks kleuren en slanke bloemnerven. De emailkunstenaar reproduceert de bloemen verkleind met behulp van de miniatuuremailtechniek. Het eindresultaat kost een ambachtsman een hele maand werk, waarbij ook gebruik wordt gemaakt van een tweede techniek: flinqué-email. Deze methode, die bij dit model wordt gebruikt voor de achtergrond, is gebaseerd op een oppervlak in guillochewerk, afgedekt met een transparante, iets gekleurde laag. De wijzerplaten, allemaal even uniek en bijzonder, zijn gevat in een behuizing van 18-karaats witgoud, ingelegd met briljanten.
Champlevé-email
Champlevé is veruit de oudste emailtechniek van de vier. Hierbij wordt een motief gegraveerd in een metalen matrijs, waarna de holtes worden opgevuld met email. De graveur trekt het gewenste motief over op de horlogekast of wijzerplaat met een stalen pennetje. Vervolgens holt hij de vlakken uit, waarbij hij moet opletten dat hij de contouren niet raakt. Zo ontstaat een reliëf in groeven van verschillende dikte en breedte, afhankelijk van het gewenste effect, met zo strak mogelijke randen. Vervolgens wordt het email aangebracht op de groefjes en wordt het gesmolten bij een temperatuur van ruim 800°C. Een creatie met deze techniek moet meerdere malen worden gevuurd en daarna gepolijst om het oppervlak glad te maken, met tot slot een glazuurlaag die het stuk zijn definitieve glans geeft.
De techniek vereist nauwe samenwerking, ook op creatief gebied, tussen de graveur en de emailkunstenaar aangezien het eindresultaat afhankelijk is van hun beider inzet. Dit geldt in het bijzonder wanneer gebruik wordt gemaakt van transparante emailvormen waarbij de details van de gravure zichtbaar blijven onder een doorzichtige laag.
Piaget Polo Tourbillon Relatif ? collectie Limelight Paris – New York
Als eerbetoon aan de steden Parijs en New York heeft Piaget een collectie ontworpen die deze twee sterrensteden verenigt. De Manufactuur presenteert twee versies van de Tourbillon relatif, waarbij elk detail herinnert aan een van beide metropolen. Op het Parijse model bijvoorbeeld, staan op het midden van de wijzerplaat de twaalf avenues afgebeeld die uitkomen op het Place de l?Etoile; terwijl de New Yorkse versie is versierd met gestileerde afbeeldingen van de twaalf hoogste wolkenkrabbers. Het Parijse horloge is gegraveerd in 18-karaats wit goud, dat contrasteert met het zwarte email eromheen. Het New Yorkse model volgt hetzelfde principe. Zowel op het New Yorkse als op het Parijse model zijn op de zwart geëmailleerde kant de beroemdste gebouwen van de stad gegraveerd. Piaget heeft besloten de oplage te beperken tot drie horloges per stad.
Champlevé flinqué-email
Bij de flinquétechniek beschermt het email het kostbare metaal, terwijl dit onder het email toch zichtbaar blijft. Het email is vaak transparant en soms gekleurd, en benadrukt met kracht het guillochéwerk eronder. Ook versterkt het de glanzende weerspiegelingen die bij deze techniek horen. Flinqué-email kan afzonderlijk worden gebruikt, maar ook als achtergrond voor andere vormen van decoratie, zoals miniatuurschilderingen. Bovendien biedt het mogelijkheden om eindeloos met kleur te spelen. Dit is iets waar Piaget om bekend staat, dankzij het talent van de emailkunstenaars en guillochéspecialisten die de eeuwenoude tradities van de Haute Horlogerie nauwgezet in ere houden.
Piaget Altiplano
Op de twee Altiplanomodellen met een wijzerplaat van flinqué-email herintroduceert de Manufactuur het zeldzame ?panier? of ?geweven? guillochemotief. Dit verfijnde werk op de metalen kast, een mengeling van traditie en de moderne tijd, geeft een krachtig, geometrisch effect. Het dameshorloge (met een diameter van 34 millimeter) wordt gekenmerkt door een paarse wijzerplaat en een met edelstenen bezette lunet. Het herenmodel (38 mm in diameter) heeft een groenachtig-grijze wijzerplaat. Elk model is beschikbaar in een beperkte oplage van vijftig stuks.
Cloisonné-email
Bij de cloisonné-emailtechniek vormen holtes samen een motief. Dit motief wordt eerst uitgelijnd met stukjes zilver- of gouddraad. Piaget gebruikt hiervoor uitsluitend goud. Zodra de tekening klaar is, wordt het gouddraad gefixeerd met een speciale lijm, die tijdens het vuren verdwijnt. De vlakjes die zo ontstaan, corresponderen met de verschillende kleurzones. Het email wordt in de vlakjes aangebracht en gevuurd. Dit proces wordt meerdere malen herhaald om de kleuren te intensiveren en om ervoor te zorgen dat alle vlakjes helemaal gevuld zijn. Na de laatste keer in de oven wordt het stuk gepolijst en geglazuurd voor het definitieve effect.
Er bestaan verschillende varianten op deze techniek, zoals het zogenaamde ?plique-à-jour? cloisonné-email waarbij de vlakjes op een dunne basislaag van koper worden geplakt, die vervolgens met zuren wordt opgelost. Het email heeft hierdoor uiteindelijk geen ondergrond meer, wat resulteert in een transparant effect zoals bij glas in lood.
Piaget Miss Protocole
In 2005 introduceerde Piaget email in haar collectie met de modellen Piaget Miss Protocole. Elk jaar komt de fabriek met een eigen interpretatie van een nieuw thema, zoals bloemen, de zee of vlinders, die dit jaar het onderwerp zijn. De tekening begint op de wijzerplaat, maar loopt vloeiend over op de behuizing en sluiting, over alle onderdelen van het exterieur. Het oppervlak vormt zo één geheel, dat van begin tot eind gewijd is aan de kunst van het emailleren en het maken van sieraden. De Piaget Miss Protocole 2008 kent vier versies, elk in een beperkte oplage van tien, als eerbetoon aan de tiende verjaardag van de lijn.
Piaget Protocole XXL ?Paris – New York collectie
Dit jaar is de Piaget Protocole XXL collectie voor het eerst ook voorzien van email. De twee Piaget Protocole XXL modellen combineren de champlevé- en miniatuuremailtechniek en zijn versierd met een afbeelding van Parijs of New York. Ook deze afbeeldingen beslaan het hele oppervlak van de bolle horlogekasten, in 18-karaats wit of geel goud. Beide modellen zijn verkrijgbaar in een zeer beperkte oplage van drie. Aan het begin van het artikel staat een afbeelding van de Piaget Protocole XXL – New York.
Foto’s: © Piaget
